Copyright Featured Image and Page Header Image: Open universiteit, 1991.
Inleiding bij de digitale heruitgave van de Werkboek-teksten bij de cursus Filmkunde van de Open universiteit
Peter Bosma januari 2020
In 1991 verscheen de cursus “Filmkunde” bij de Open universiteit. Het bood een inleiding op het vakgebied van film studies, bestemd voor studenten die zelfstandig de leerstof doornamen, ondersteund door studiebegeleiding op de studiecentra. De studietijd was bepaald op 100 uur, het materiaal bestond uit een handboek (dat ook te koop was in de boekhandel, uitgegeven in samenwerking met uitgeverij Sun), een beeldplaat en een Werkboek Filmkunde. De beeldplaat en het Werkboek Filmkunde waren alleen toegankelijk voor de studenten die zich hadden ingeschreven voor de cursus.
Na ongeveer tien jaar werd het kort na de eeuwwisseling tijd voor een herziene versie van de cursus. De Open universiteit had andere plannen ontwikkeld voor het curriculum van Cultuurwetenschappen en gaf destijds geen toestemming de bestaande teksten te herwerken. Hans van Driel nam toen het initiatief een nieuw leerboek samen te stellen en vond onderdak bij uitgeverij Boom. Onder zijn redactie en bezielende leiding ontstond het boek “Beeldcultuur”, gepubliceerd in 2004.
Het auteursteam van de cursus “Filmkunde” had in de leereenheden voor het Werkboek zeer degelijke teksten geschreven, maar deze teksten waren niet meer toegankelijk. Daarom zocht ik in 2009 naar een mogelijkheid dit waardevolle didactische materiaal beschikbaar te stellen. De Open universiteit gaf toen gelukkig ruimhartig toestemming de teksten op het internet te plaatsen. De teksten vonden onderdak bij het digitale tijdschrift E-view. Dit bleek echter meteen het laatste nummer te zijn van dit tijdschrift. Helaas zijn de jaargangen van E-view niet meer toegankelijk, daarom stel ik de teksten van het Werkboek Filmkunde op mijn website beschikbaar.
Enkele opmerkingen:
- De teksten worden integraal weergegeven, maar in een aangepaste lay-out (ter wille van de printvriendelijkheid). De afbeeldingen waren in de meeste gevallen voornamelijk decoratief gebruikt, ik laat ze hier achterwege (met een enkele uitzondering in leereenheid 5).
- Leereenheid 5 is in vier delen gesplitst, voor het leesgemak en ook omdat auteur Ed Tan zijn bijdrage te sterk verouderd vond voor ontsluiting via het internet.
- Leereenheid 2 was vooral gericht op ondersteuning van de bestudering van het handboek en blijft hier achterwege.
De lezers dienen te bedenken dat anno 1991 het internet nog vrijwel onbekend was. Wellicht is het confronterend om teksten te lezen die uitsluitend verwijzen naar papieren bronnen. Wat mij betreft is dit wel eens verfrissend, want op het internet schuilt nog steeds veel kaf onder een kleine hoeveelheid koren en het kan zeker geen kwaad studenten te verwijzen naar bibliotheken waar het selectieproces stringenter is.
De lezer moet ook bedenken dat sinds 1991 vele relevante nieuwe publicaties zijn verschenen en nieuwe inzichten zijn verworven. De teksten zijn bijna ‘antiek’ te noemen, toch blijven ze hun waarde houden als voorbeeldige weerslag van degelijk onderzoek, geschreven met een grote didactische vaardigheid. Het was vanaf het begin al jammer dat dit materiaal niet openbaar toegankelijk was, des te meer voldoening geeft het mij dat deze teksten nu vrij beschikbaar zijn. Ik bedank de Open universiteit en de auteurs voor hun medewerking.
Peter Bosma, voormalig cursusteamleider Filmkunde
Inhoudsopgave digitale heruitgave Open universiteit Werkboek Filmkunde (1991)
Hartstocht voor de film_Leereenheid 1 (integraal) – Peter Bosma. Raadpleeg pdf
Filmgeschiedschrijving_Leereenheid 3 (integraal) – Michel Hommel. Raadpleeg pdf
Een historische schets van de filmkritiek in Nederland_Leereenheid 4 (integraal) – Paul van Yperen en Ivo Blom. Raadpleeg pdf
Filmanalyse_Leereenheid 5 (selectie) –
-
5.2. De schriftelijke weergave van films – Marc Westermann (K.U. Brabant). Raadpleeg pdf.
-
5.3. Filmretorika: The Bad and the Beautiful: een retorische analyse – Willem Hesling (K.U. Leuven). Raadpleeg pdf
-
5.4. Structuralistische filmsemiotiek: De voorbereiding tot een filmanalyse van A Star is Born – Emile Poppe (K.U. Nijmegen). Raadpleeg pdf
-
5.5. Vrouwenstudies filmgeschiedenis: A Star is Born en de configuraties van Vrouw en Man – Heidi de Mare (Versus). Raadpleeg pdf
Colofon 1991. Raadpleeg pdf
De auteurs van het Werkboek Filmkunde anno 2020
-
Drs. Michel Hommel is hoofd Publiekszaken bij het Teylers Museum.
-
Drs. Paul van Yperen is senior communicatieadviseur bij MOVISIE, kennis- en adviescentrum voor maatschappelijke ontwikkeling.
-
Dr. Ivo Blom is docent Algemene Cultuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit.
-
Drs. Marc Westermann is freelance filminleider en filmprogrammeur.
-
Prof dr. Willem Hesling is verbonden aan het Centrum voor Mediacultuur en communicatietechnologie aan de K.U. Leuven.
-
Dr. Emile Poppe is met pensioen, hij was verbonden aan de vakgroep Film en Opvoeringskunsten aan de Universiteit van Nijmegen.
-
Dr. Heidi de Mare is beeldwetenschapper bij de Filosofische School Nederland.
-
Drs. Peter Bosma is freelance docent, filmprogrammeur en onderzoeker.
