Tussen de filmrollen

Copyright Featured Image and Page Header Image: uitgeverij IJzer

De autobiografie van Henk van der Linden

De jeugdfilms van Henk van der Linden komen het best tot hun recht als ze vertoond worden in een filmzaal vol met kinderen, want de jonge toeschouwers blijken elke keer steeds allemaal mee te leven met het eenvoudige verhaal met aanstekelijk plezier over domme boeven die het onderspit delven tegen vindingrijke kinderen. In zijn autobiografie beschrijft de filmmaker hoe hij de enthousiaste publieksreacties zelf vele malen heeft meegemaakt en vermeldt hij ook dat zijn films keer op keer hoge bezoekcijfers trokken (en toch weinig geld opleverden vanwege de lage entreeprijzen).

In de 21e eeuw zijn vertoningen van zijn films helaas erg zeldzaam, daarom is het goed dat zijn autobiografie is gepubliceerd en dat er nieuwe belangstelling voor de man en zijn werk is ontstaan. In 2020 kon hij ondanks de Corona-isolatie feestelijk zijn 95e verjaardag vieren.

Henk van der Linden is te beschouwen als een pionier en een volhouder. Zijn omvangrijk oeuvre van jeugdfilms kwam tot stand in ruim dertig jaar (1951-1984). In zijn autobiografie geeft hij een terugblik op hoe dat allemaal zo gekomen is en laat hierbij blijken dat hij ook op papier een levendige verteller is.

De hoofdstukken over zijn jeugdjaren in de bioscoop van zijn ouders in Zuid-Limburg zijn vertederend en geven inzicht in zijn persoon en werk. De prille ervaringen in de filmzaal zijn bepalend voor de ontwikkeling van zijn opvattingen als filmmaker. Als klein ventje ziet hij heel veel films heel veel keer. Zijn filmdieet bestaat uit een rijk aanbod aan (Amerikaanse) avonturenfilms en slapsticks, voor een groot deel ook uit de zwijgende periode. Deze populaire films werden al snel vergeten, maar Van der Linden koestert zijn herinneringen en ontwikkelt zich ook tot een belangrijke filmverzamelaar. In de 21e eeuw zijn we deze zonderlingen dankbaar, want veel verloren gewaande films blijken toch bewaard te zijn gebleven in hun collecties.

Van der Linden maakt de Tweede Oorlog mee als tiener, in 1940 is hij vijftien jaar. Het is ontroerend om te lezen hoe hij de Duitse bezetting heeft beleefd in Hoensbroek. Er is een heldenrol voor zijn vader, maar ook een legendarische ontmoeting met de imposante W.A. MacLean in Amsterdam, producent van Zeemansvrouwen (1930). Deze aardige man helpt de ambitieuze jongeman op weg als fotograaf en filmer.

Aanvankelijk begint hij als filmvertoner, in het familiebedrijf dat hij uitbreidt met een reizende bioscoop. Hij merkt dat er te weinig aanbod van jeugdfilms is en hij besluit dit gat in de markt zelf te vullen. Hij richt zich op het publiek van jonge kinderen (6-12 jaar ruwweg) en hij wil deze doelgroep vermaken met spannende verhalen waar ook wat bij te lachen is. Zijn opvatting is helder: als de kinderen het goed vinden, is het wat hem betreft een geslaagde film. De mening van volwassenen kan hem minder boeien. De filmkeuring doet soms moeilijk en sommige filmcritici doen neerbuigend, dat is pech voor hen. Hij bewijst zijn gelijk met het succes dat zijn films hebben.

In 2003 werd tijdens Cinekid een hommage aan Henk van der Linden gegeven.Een jaar later werd dit succesvol herhaald in negen Brabantse filmtheaters met het kinderfilmfestival “Belhamels & Deugnieten”. De regisseur stelde dit op prijs, maar was terecht wel allergisch voor woorden over eerherstel of herwaardering, want dat klonk te veel naar iets dat gerepareerd of rechtgezet zou moeten worden en zijn films waren immers altijd succesvol geweest.

Ik had het voorrecht De avonturen van Pietje Bell (1963) recent in optimale condities te kunnen zien. Bioscoopbaas Hans Heesen had in zijn Luxor theater in Zutphen een matinee georganiseerd met een zaal vol kinderen en een optreden van hoofdrolspeler Jeu Consten, die feestelijk arriveerde in een oude sjieke limousine en een sprankelende inleiding gaf. Het hele verhaal over de Rotterdamse straatjongen stond als een huis: de digital born jonge toeschouwers reageerden in 2016 net zo uitbundig als hun leeftijdgenoten in 1963, wat een feest.

In de autobiografie doet Henk van der Linden zich kennen als een eigenzinnig en eigenwijs type, hij kiest zijn eigen weg. Toch onderkent hij steeds het belang van een goed team. Hij is trots op zijn vader en natuurlijk ook op zijn vrouw en hun zoon en dochter. Daarnaast heeft hij vele lovende woorden voor andere medewerkers. Persoonlijke emoties laat hij verder buiten beschouwing. Hij is een stoere man die toewijding van zijn ploeg vraagt en krijgt. De filmset is wel een mannenwereld, waar de vrouwen worden geacht zich hierbij te kunnen aansluiten, als ‘one of the boys’.  Het is nog steeds indrukwekkend hoeveel energie en toewijding het hele team heeft vertoond bij de productie van vaak zelfs twee speelfilms per jaar. De autobiografie bevat vele mooie anekdotes over penibele situaties op de set en talloze gevaarlijke stunts die toch goed afliepen. De getuigenissen van een aantal medewerkers bevestigen dat crew & cast met vertedering terugdenken aan hun capriolen bij de diverse achtervolgingen en ontploffingen.

De autobiografie is een prachtige uitgave, mooi verzorgd en rijkelijk geïllustreerd. Een kloek boek voor slechts een kleine prijs, dankzij de gulle bijdrage van sponsors en fondsen. De kaft herbergt twee dvd’s waar vier films op zijn gezet. De lezer kan dus een eigen oordeel vellen, maar is wel gewaarschuwd dat een eenzame viewing slechts een glimp van de uitstraling van deze ongecompliceerde films zal vrijgeven.

Documentatie

Wie meer wil lezen over Henk van der Linden en zijn werk kan na het lezen van de autobiografie het beste aansluiting zoeken bij de fangroep-pagina op Facebook “Henk van der Linden, het is een bijzondere filmmaker en dat is hij!”: https://www.facebook.com/groups/706323689452094/

De boekbespreking van De Filmkrant is gratis online beschikbaar: https://filmkrant.nl/rubriek/boeken-tussen-de-filmrollen/

Overige bronnen:

• https://www.eyefilm.nl/collectie/filmgeschiedenis/persoon/henk-van-der-linden

• https://www.eyefilm.nl/collectie/over-de-collectie/zoeken-en-kijken/dossiers/kleine-kijkers-groot-publiek-de-kinderfilms

• https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ik-was-zo-dom-nog-niet~b7bc2eff/(interview met Henk van der Linden, 2003)

• https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/de-avonturen-van-frank-heinen-bij-zijn-held-jeugdregisseur-henk-van-der-linden~b4666023/(een filmfan bezoekt de regisseur, 2018)