Copyright Featured Image and Page Header Image: Abbas Kiarostami Propductions/MK2 Productions.
Ten (Kiarostami, 2002) speelt zich helemaal af in de beslotenheid van een auto.
We rijden anderhalf uur mee met een jonge, welgestelde vrouw en doorkruisen met haar Teheran. Kiarostami heeft iets met autorijden: in veel van zijn films is de auto een goede plek om te praten. Zo liet hij in de met de Gouden Palm bekroonde film De smaak van kersen (1997) de hoofdpersoon al eindeloos rondtoeren om achter het stuur zijn gedachten te kunnen ordenen in gesprekken met vreemden. De man wil zelfmoord plegen en vijf lifters weigeren hem hierbij behulpzaam te zijn en proberen hem te overtuigen van de zin van het leven.
In Ten kiest Kiarostami voor de vrijwillige beperking van een strakke enscenering: de tien gesprekken werden van nabij opgenomen met twee vaststaande digitale camera’s, afwisselend is de chauffeuse of haar passagier in beeld. Het lijkt alsof we via een verborgen camera getuige zijn van een serie intieme gesprekken. Je zou kunnen zeggen dat het concept van de tv-serie Taxiin handen is gelegd van de meestercineast Kiarostami, maar dan wel met een fascinerende en uitdagende film tot gevolg.
De eerste passagier die instapt is haar puberzoon, hij is door haar ex aan de overkant van de straat afgezet. De onderhandelingen over een bezoekregeling blijken nog niet afgerond, de emotionele spanning is voelbaar. Het jongetje staat tussen twee strijdende partijen in. Tijdens de autorit lijkt hij vooral zijn vader na te praten, met als gevolg dat hij op de kijker overkomt als een onuitstaanbaar joch.
In tien scènes levert Kiarostami een kritisch en persoonlijk commentaar op de Iraanse maatschappij, hij wilde een fictiefilm maken die “realistischer is dan de realiteit”. Zijn hoofdpersoon is een moderne, onafhankelijke vrouw en alleenstaande moeder. Deze vrouwen hebben veel te verdragen in het hedendaagse Iran. Ten biedt een denkbeeldig privé-verhaal met een bredere betekenis.
In de auto ontvouwen zich veelzeggende, vrijmoedige gesprekken tussen de chauffeuse en onder andere haar zus, en een diepgelovige oude vrouw, en een tippelaarster. Toch is de hoofdpersoon niet louter een symbolisch figuur. Ze heeft een eigen persoonlijkheid, inclusief onaangename trekjes en blinde vlekken.
Kiarostami biedt zonder toevoeging van muziek of ander conventioneel effectbejag een meeslepend beeld van hedendaagse maatschappelijke kwesties in Iran. Na afloop kunnen de bezoekers een elfde gesprek beginnen over de mogelijke betekenissen van Ten. Het meest toepasselijk is dit natuurlijktijdens een autorit te doen.
Deze tekst verscheen eerder in het magazine van IFFR 2003.
Over Kiarostami en Ten
-
http://www.filmref.com/directors/dirpages/kiarostami.html (Strictly Film School)
-
Hayes, Ed, ‘10 x Ten: Kiarostami’s journey’ (2002), URL: http://www.opendemocracy.com/debates/article-1-67-815.jsp#
-
http://www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/kiarostami.html
-
http://www.sensesofcinema.com/contents/03/29/ten.html
-
Andrew, Geoff, Ten, London: BFI Modern Classics, 2005.
In 2004 gaf Kiarostami een toelichting op zijn visie op digitale cinema en de productie van Ten in het bijzonder, in de vorm van de documentaire ‘10 on Ten’. Hierin legt hij uit waarom hij is overgestapt op het gebruik van de digitale videocamera. Het is een openbare filmles waarbij de uitleg en de toepassing van de esthetische opvattingen samenvallen. Het is een eigenzinnige didactische demonstratie van een ervaren filmmaker die zich vol overtuiging aanpast aan een nieuwe technologie. Zie onder andere: www.chicagoreader.com/chicago/kiarostami-at-work/Content?oid=917053(Jonathan Rosenbaum).
Actrice Mania Akbari maakte in 2007 een epiloog bij Ten, in de vorm van ‘4 + 10’.