Copyright Featured Image and Page Header Image: Terra Film.
Twee Duitse melodrama’s:
Anwalt des Herzens (1927) & Der Demütige und die Sängerin (1925)
Gastauteur Erik Daams
Lil Dagover was een grote internationale filmster in de jaren twintig en dertig in Duitsland. Ze was van Nederlandse afkomst. Lil Dagover is de artiestennaam van Marie Liletts, geboren in 1897 in Madioen op Java, als dochter van een Hollandse planter in de Oost. Zij werd naar een school in Duitsland gestuurd. Op 20-jarige leeftijd trouwde zij met de Duitse acteur Fritz Dagover, ondanks hun leeftijdsverschil van 25 jaar. Het huwelijk werd na twee jaar ontbonden, maar ondertussen had zij vele kennissen in de filmwereld opgedaan.
In 1919 maakte Lil Dagover haar filmdebuut in Harakiri van Fritz Lang en in hetzelfde jaar vertolkte zij de vrouwelijke hoofdrol in Das Kabinett des Dr. Caligari, de wereldberoemd geworden expressionistische klassieker. Zij werd in tientallen Duitse films getypecast als de breekbare, onschuldig lijdende, bedreigde heldin, zoals onder andere in Der müde Tod van Fritz Lang.
In 1926-1927 speelde zij in enkele Zweedse films en in 1928-1929 was zij te zien in een paar Franse films, waaronder een vroege versie van Monte Cristo. Zelfs één Amerikaanse productie in Hollywood prijkt op haar filmografie, The Congress dances, met als alternatieve titel The woman from Monte Carlo, uit 1931.
Daarna keerde zij terug naar Duitsland, waar zij incidenteel filmrollen accepteerde. Enkele titels zijn Bismarck (1940), Musik in Salzburg (1944) en na de oorlog Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull (1957) en Buddenbrooks (1959).
In 1979 verscheen haar autobiografie ‘Ich war die Dame’, waarmee zij met zelfironie verwees naar haar latere edelfiguratie als elegante salondame. Lil Dagover is in 1980 in Geiselgasteig bij München overleden.
Anwalt des Herzens (1927)
Dr. Lingh, een uitgesproken voorstander van de doodstraf, zorgt er met een gloedvolle rede voor dat een wetsvoorstel tot afschaffing het niet haalt. Zijn tegenstander zegt na afloop: “U kent het leven te weinig, u bent wreed.”
Het pleidooi van Dr. Lingh voor de oog om oog-oplossing als waarborg voor de veiligheid van de maatschappij wordt doorsneden met een scène uit de praktijk. In zijn cel moet een arme monteur aanhoren hoe het schavot, waarop hij binnenkort zal staan, in elkaar wordt getimmerd. En in zijn kelderwoning wacht zijn vrouw vertwijfeld of de overheid een pardon zal verlenen, maar Lingh’s speech bezegelt het lot van haar man. In feestelijke stemming vanwege zijn zege vertrekt Dr. Lingh naar Rio de Janeiro, waar een congres over de doodstraf wordt gehouden.
Op het luxe cruiseschip maakt hij kennis met de mooie June Orchard (Lil Dagover). Zij wordt voortdurend in de gaten gehouden door een rijzige man. Dr. Lingh raakt nieuwsgierig en gaat op onderzoek uit. De man blijkt een detective te zijn die achter June aan zit: zij is een gezochte moordenares die de doodstaf boven het hoofd hangt. June lijkt zich met haar lot te verzoenen, en gooit nog één keertje alle remmen los tijdens een fantastisch Mexicaans feest aan boord. Lingh raakt echter hopeloos verliefd op haar en helpt haar zelfs te ontsnappen. En dan blijkt sprake te zijn van een complot…
Der Anwalt des Herzens belicht op thrillerachtige wijze de consequenties van een toevallige misstap. Zoiets was regisseur Wilhelm Thiele wel toevertrouwd: hij was een veelzijdige vakman, die net zo gemakkelijk luchthartige komedies of een internationaal kassucces als Die Drei von der Tankstellerealiseerde. In de jaren dertig werkte hij veel in Frankrijk, waarna hij naar Hollywood vertrok. Daar heeft hij ondermeer een aantal Tarzan-films gemaakt.
Der Demütige und die Sängerin (1925)
Regisseur E.A. Dupont behoort tot een van de grootmeesters van de Weimarperiode, met onder andere Varieté (ook uit 1925). Actrice Lil Dagover vertolkt de rol van de getalenteerde zangeres Toni. Tegen haar zin gaat ze in zee met een rijke fabrikant die haar belooft te steunen in haar carrière. Hij dwingt haar echter tot een huwelijk met hem en verbiedt haar vervolgens te zingen. Toni is vervuld van haat en vertelt alles aan haar minnaar, de jonge Italiaanse dokter Raimondi. De jongeman vergiftigt de starre echtgenoot. Nu kan haar carrière als operazangeres beginnen, maar vol berouw verlaat ze haar minnaar (die uit wanhoop zelfmoord pleegt). Tijdens de première van een opera over een moordenares, krijgt ze vreselijke visioenen van haar vermoorde man. Dankzij de begripvolle dirigent/componist (de deemoedige uit de titel) herstelt ze. En toen leefden ze nog lang en gelukkig.
De muziekkeuze van pianist Wim van Tuyl en sopraan Pien Straesser was gebaseerd op operafragmenten. Dit sloot perfect aan bij het thema van die film: het leven is een opera, een melodrama vol gefnuikt talent, echtelijke machtswellust, een fatale misstap, spijt, berouw, gedoofde liefde en opvlammende liefde.
Anwalt des Herzens.Duitsland, 1927, 84 minuten zw/w Nederlandse tussentitels. Regie: Wilhelm Thiele. Met: Lil Dagover, Jean Murat, Georg Baselt, Ernst Stahl-Nachbauer. Zie ook: https://www.filmportal.de/film/der-anwalt-des-herzens_47a55cbe2c0d43d5bd2683ee23224a95
Vertoningen:
-
Filmhuis Den Haag, maandag 19 februari 2007.Muzikale begeleiding: Wim van Tuyl (piano), Pien Straesser (zang)
Der Demütige und die Sängerin (E.A. Dupont, 1925).Duitsland, 1925. 90 minuten. Nederlandse distributietitel: Voor het voetlicht. Regie: E.A. Dupont. Met: Lil Dagover, Hans Mierendorff, Louis Ralph, Eberhard Leithoff. Zie ook: https://www.filmportal.de/film/der-demuetige-und-die-saengerin_1eb86536bdaf4e54a9da0a4154ff8882
Vertoningen:
-
Filmhuis Den Haag, voorjaar 2004, muzikaal begeleid, op basis van operafragmenten door Wim van Tuyl (piano) en Pien Straesser (sopraan)
-
Herneming:Lantaren/Venster, 27 februari 2005
In de Weimar cinema is er nog meer huwelijksellende te vinden, onder andere in …
-
Abwege (G.W. Pabst, 1928), met Brigitte Helm als mooie trofee-vrouw die zich beklemt voelt in het saaie huwelijk met een echtgenoot die haar verwaarloost. Beklemmend en huiveringwekkend, met een zeer levendige en realistische sequentie in een drukke nachtclub, gevuld met mensen die geforceerd om elkaar heen draaien, zich verliezend in alcohol, drugs en verveling. De film werd gerestaureerd in 1998, voorzien van een score uitgevoerd door het ensemble Kontraste, uitgezonden op ARTE.
Het repertoire van Wim van Tuyl en Pien Straesser bevat onder andere
-
Fior de Male (Carmine Gallone, 1914) – 8 maart 2009 Filmmuseum, 22 maart 2009 ‘t Hoogt
-
Eliso
-
Blood and Sand
-
Der Demütige und die Sängerin
-
Anwalt des Herzens
Sopraan Pien Straesser heeft meegewerkt aan de begeleiding van:
-
Malombra (Carmine Gallone, 1917, met Lydia Borelli), in combinatie met een strijkkwartet.
-
Signori Giurati (Giuseppe Giusti, 1916), vertoond op het IFFR 2006 en in maart 2006 in het Filmmuseum
-
The Toll of the Sea (Cheser M. Franklin, 1922, met Anna May Wong), Filmmuseum Cineconcert 3 februari 2008
-
Hamlet (Svend Gade & Heinz Schall, 1920), met Asta Nielsen. Begeleid door Martin de Ruiter (compositie, bandoneon, keyboard, soundtrack, live elektronica), Andreas Suntrop (elektrische en akoustische gitaar, live elektronica), Pien Straesser (zang, viool, live elektronica)
