Raak (2006)

Inventarisatie van de opeenvolgende sequenties (ruwweg genoteerd, het is geen gedetailleerde shot list):

Openingcredits

Schoolplein, jongen wordt uitgescholden: ”Loop niet zo stom te kijken”.

Jongen fietst naar huis, komt voor een gesloten deur, gooit zijn rugzak kwaad op de grond.

Tussentitel: Rik [ – tijdsprong vooruit].

Jongen fiets langs auto’s en trapt tegen de buitenspiegels, man protesteert luidkeels (hij blijft eerst buiten beeld). Er volgt een confrontatie, de man overreageert nogal, ook de jongen reageert fel ‘Moet je zien hoe je erbij loopt. Doe wat aan jezelf”. [tijdsprong vooruit]
Jongen staat bij bushalte, krijgt een voorwerp tegen zijn hoofd, geworpen uit een langsrijdende auto. Hij is kwaad, we zien hem rennen naar een viaduct en een zware steen oppakken.
Overgang: man in de auto, hij ontwijkt een tegenligger (die buitenbeeld blijft). [we zijn terug in de tijd, maar het is een heel vloeiende overgang, die eerst verwarring veroorzaakt: het lijkt aanvankelijk alsof hij voor de steen uitwijkt].

Tussentitel: Martin.

Man rijdt naar een café, hij probeert een cadeautje aan de barvrouw te geven, die weigert dit aan te nemen en wijst hem af. Man ziet dan dat de jongen tegen de buitenspiegels van zijn auto trapt (buiten beeld) en stuift naar buiten. Herhaling van de scène, vanuit een ander camerastandpunt. De barvrouw is meegelopen naar buiten, ze probeert de man tot bedaren te brengen, hij duwt haar kwaad weg.
Overgang [een sprong terug in de tijd]: een andere man duwt een andere vrouw kwaad weg. Het is ochtend. De man blijft onbekend voor ons (waarschijnlijk haar vriend, wellicht de vader van de jongen?). Het is in elk geval duidelijk een definitief einde aan een langslepende wrevel. De man schreeuwt ‘Moet je zien hoe je erbij loopt. Doe wat aan jezelf”. Hij vertrekt met slaande deuren. De camera maakt een langzame horizontale beweging langs de ontbijttafel, de jongen komt in beeld: hij heeft alles meegemaakt. Zijn moeder reageert haar frustratie verbaal op hem af, de jongen rent weg, zij krijgt meteen spijt, zegt sorry, maar vergeefs.

Tussentitel: Mirna [ – tijdsprong vooruit].

De vrouw kijkt in de spiegel. Ze gaat naar de kapper. We zien haar afrekenen bij de kassa [impliciete informatie: het is een hoge rekening en lange sessie, de kijker weet dat de jongen ondertussen thuis is gekomen van school en treft een dichte deur].
De vrouw gaat na afloop van de kappersbehandeling op een bankje zitten, Het nieuwe kapsel heeft effect: Martin rijdt langs in zijn auto en pikt haar op [impliciete vraag: kennen ze elkaar al? Waarschijnlijk niet]. Ze stapt bij hem in de auto, er is een glimp van ontspanning. Hij gooit het cadeaudoosje uit het raam (buiten beeld horen we de jongen verschrikt au! roepen). Ze zingen samen een smartlap “Geef me een kans, want het leven duurt maar even” (André Hazes). Ze naderen een viaduct. Ze zien niet dat de jongen op het viaduct staat, met een zware steen in zijn hand…

Fade out en aftiteling.

Enkele observaties

De story van RAAK bestaat uit een tijdsverloop van 1 dag, van het ontbijt tot in de namiddag.
De plot is een puzzel van vermenging van tijd en perspectieven, waarbij alle stukjes fraai op hun plaats vallen. Het is een spel met narratieve informatievoorziening: de kijker weet eerst minder dan de personages, daarna meer.
Welke informatie is neutraal, welke informatie is gekleurd? De ‘diepte van de informatie’ wisselt sterk: er zijn duidelijk drie subjectieve perspectieven: Rik (de jongen), Mirna (zijn moeder) en Martin (een caféganger).
Wat weten deze personages van zichzelf en van elkaar, en wat weet de toeschouwer? Het ‘bereik van de informatie’ wisselt ook sterk. RAAK is een hecht gecomponeerde korte fictiefilm, met fraaie overgangen van de drie subjectieve perspectieven en steeds virtuoos geplande tijdssprongen en een subtiele dubbeling van een scène. Ook is sprake van goed gedoseerd gebruik van toegevoegde muziek (vrolijk ritme, melodie in mineur), als illustratie/ondersteuning van de interpretatie door de toeschouwers.
RAAK geeft een beeld van het (gezins)leven in een volkswijk en een indringende karakterschets van een jongen die het moeilijk heeft op school en thuis. De agressieve wanhoopsdaad aan het eind krijgt een verklaring, maar de filmmaker laat een oordeel open.
RAAK werd in 2007 bekroond op het filmfestival van Berlijn.