Copyright Featured Image and Page Header Image: Wildwood Enterprises
Three Days of the Condor (Sydney Pollack, 1975)
Het centrale thema is: argeloos vertrouwen tegenover panische achterdocht. Naïviteit versus Paranoia.
De openingssequentie zet de toon: de eerste 17 minuten toont op knappe manier de dagelijkse sleur in het kantoor waar Condor werkt. Het is meteen duidelijk dat elke dag exact hetzelfde verloopt. Het is een mix van huiveringwekkende stoffigheid en veilige gezelligheid.
Een puntsgewijze toepassing van het analysemodel van Bordwell & Thompson op Three Days of the Condor:
- Causaliteit
- Gebeurtenissen: de aanslag op het kantoor wordt duidelijk aangekondigd door het tonen van de man in de auto (+ dreigende muziek)
- Actie & reactie van de personages: na de aanslag ontstaat een kat-en-muis spel tussen de CIA-mensen en Condor. De belangrijkste vraag is: verandert Condor door alle ellende die hij meemaakt?
- Karakterkenmerken van de personages: het karakter van Condor wordt in de eerste 17 minuten neergezet: een boekenwurm, onconventioneel, slim, hartelijk tegen iedereen, relaxed. Sleutelzin: “I actually trust some people”. Zijn tegenstrever is vooral de cynische huurmoordenaar (Max von Sydow). De romantic interest wordt ingevuld door de fotografe die (nogal symbolisch) foto’s maakt zonder mensen.
- Effecten bij de toeschouwer: Condor kan wel erg veel dingen heel erg goed. Vooral de truc met de telefooncentrale is heel handig gedaan, maar het blijft wel geloofwaardig voor mij.
- Tijdsverloop
- Volgorde: Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het verleden wordt alleen heel incidenteel vermeld, er zijn geen flash-backs.
- Duur: De verteltijd (plot duration) is 3 dagen (72 uur) en de vertelde tijd (story duration) valt grotendeels hiermee samen. Een verwijzing naar zijn studietijd en militaire diensttijd is de enige historische uitbreiding. De filmlengte (screen duration) is 118 minuten.
- frequentie: Er is geen sprake van herhaling van tijdsmomenten.
- Ruimte
- Locatie: New York en Washington DC. Straatbeelden en appartementen.
- Screen space & off-screen space: het mooiste is het gevecht met de postbode in het appartement van de fotografe. Een prachtige choreografie, met goed gebruik van off-screen space.
Keuze op het vlak van story telling: Het bereik van de verhaalinformatie (range)
- Who knows what when? Het scenario biedt een mooie opbouw hoe Condor steeds meer duidelijkheid verkrijgt over wat er aan de hand is.
- De film heeft een alwetende verteller (unrestricted) die zorgvuldig een mysterie neerzet.
- De toeschouwer weet aanvankelijk meer dan Condor, maar Condor is slimmer dan de toeschouwer (ik spreek voor mezelf): hij ziet dingen aankomen die voor mij een verrassing zijn.
Keuze op het vlak van story telling: De diepte van de verhaalinformatie (depth)
- De Objective Narration overheerst – we zien personages handelen en spreken. Ons point of view is grotendeels bij Condor, maar er zijn ook genoeg scènes waar hij niet bij aanwezig is.De gedachtenwereld van depersonages blijft een gesloten boek. Dat is juist de aantrekkingskracht van de film.
Enkele losse gedachten en opmerkingen:
- Bronmateriaal: de film is gebaseerd op de roman Six Days of the Condor (1974) van James Grady.
- Andere versies: de roman van James Grady is in 2018 bewerkt tot een 10-delige thrillerserie van MGM Television: Condor. Vergelijkbare series: Jack Ryan (Amazon Video, 2018, season 1, 8 episodes) en Deep State (Fox Networks Group, 2018, season 1, 8 episodes).
- Arena: De afbeelding van de CIA als onheilspellende en agressieve organisatie vol corruptie en vals spel: dat zijn we wel gewend na een televisieserie zoals Homeland. Ook een bioscoopfilm als Syriana(2005) geeft een grimmige visie. Mijn persoonlijke favoriet op het vlak van het uitbeelden van paranoia is The Conversation (Francis Ford Coppola, 1974).
- Locatie: New York is een geschikte stad om spoorloos te zijn. Manhattan en Brooklyn vormen een mooi decor. En: de Twin Towers staan nog trots overeind en worden in volle glorie getoond, maar de CIA is wel een van de huurders. Dus toch een onheilspellende plek.
- Detail-opmerking: Three Days of the Condor markeert expliciet op visuele manier alle geografische verplaatsingen die de verschillende personages maken tussen Washington DC en New York, met een aantal variaties: helikopters, lijnvliegtuigen en: een treinstation met heerlijk ouderwetse stoomwolken en nachtelijke sfeer!
- Grappig is natuurlijk de primitieve staat van computers, anno 1975.
- Detail-interpretatie: Ik hoorde een duidelijk anti-oorlog statement in de woorden van de oude baas: hij heeft geen heimwee naar zijn actieve dagen in WOII, maar hij mist wel de duidelijkheid die toen nog bestond over de scheiding tussen goed en kwaad. Impliciet verwijst de regisseur hiermee naar de Vietnam-oorlog die in 1975 eindigde en waar de Amerikanen niet meer eenduidig de good guys waren.
- Detail-interpretatie: De film heeft een sterke voorspellende waarde, want een Amerikaanse invasie in het Midden-Oosten is in de film nog een (gevaarlijk) gedachtenexperiment, later werd dat werkelijkheid met de twee Golfoorlogen.
- De film heeft een open einde: zal de tekst van Condor gepubliceerd worden in de New York Times? Dat is maar zeer de vraag. Mooi, deze twijfel. Ze hadden ook kunnen kiezen voor een afronding met een eenduidig happy end (hij krijgt het meisje, onthult het schandaal en ze zijn de rest van hun leven veilig en gelukkig). Maar dat zou wat mij toch een mierzoete afknapper zijn geweest.
In 2020 werd de 4K-restauratie van de film uitgebracht op dvd (StudioCanal).
“It’s amazing how older films can often take on new life as our culture evolves. When 3 Days of the Condor was released back in 1975, it stood as a metaphor for America’s crumbling trust in government. We had just recovered from the disasters of the Vietnam War and the shady dealings of the Watergate scandal involving President Nixon. The film served as a sort of dark mirror for a potential future – a future that would hopefully not come to pass. But like so many mid-to-late ’70s pictures, the film leaves it’s audience with a scent of pessimism.
But that future is here … now. We live in the future warned at the end of the film. It’s been more than 30 years since the release of 3 Days of the Condor and the terrifying conspiracy theory that once fueled this narrative is oddly coming to pass in certain ways. Was novelist James Grady being prophetic with his vision of the future, or was he simply seeing an obvious future shaped and formed from ’70s pessimism and government corruption? [-] [-] 3 Days of the Condor is a classic spy thriller. It remains just as relevant and thrilling today as it did in 1975. It’s a film built around political metaphors and pessimism, trends that continue to spiral and evolve throughout our culture even today, with events unfolding that oddly mimic this film’s once outlandish plot. [-]” Bron: https://www.ign.com/articles/2009/05/19/3-days-of-the-condor-blu-ray-review
Aanbevolen bronnen voor analyse van Three Days of the Condor:
- boek: Jonathan Kirshner – Hollywood Last Golden Age: Politics, Society and the Seventies Film in America (2012).
- interview met de regisseur (tijdschrift Jump Cut, 1976): https://www.ejumpcut.org/archive/onlinessays/JC10-11folder/PollackMcGilligan.html
- Blogtekst (2014): https://medium.com/@Zoe_Laird/the-post-watergate-political-thriller-three-days-of-the-condor-580311d59c52
