Copyright Featured Image and Page Header Image: Werner Herzog Filmproduktion
Ratten op de gracht
De naïeve jongeman Jonathan Harker (Bruno Ganz) reist naar het afgelegen Transsylvanië, waar hij een lucratieve vastgoedtransactie moet afsluiten met graaf Dracula (Klaus Kinski). De plaatselijke bevolking verafschuwt hem, maar Jonathan zet koppig door. Hij logeert in een prachtig kasteel, maar het spookt hier griezelig. Bestaat de graaf eigenlijk wel? De ervaren filmtoeschouwer herkent alle schrikbarende kenmerken van vampieren, de geesten van de nacht. Het sombere voorgevoel die Jonathan’s broze geliefde Lucy (Isabelle Adjani) had in nachtmerries blijkt terecht. Zij weet uiteindelijk als enige de doem en rampspoed te keren.
De acteurs zijn allemaal geweldig. Bruno Ganz is perfect als naïeve zachtmoedige jongeman, Isabelle Adjani heeft de allure van een tragische diva uit een zwijgende film en Klaus Kinski is overtuigend als zwijgzame huiveringwekkende en tegelijk deerniswekkende vampier.
De bron van het verhaal is de roman Dracula (1897) van Bram Stoker, Dit boek werd vele malen verfilmd, onder andere door Francis Ford Coppola in 1992. Werner Herzog werd geïnspireerd door de gelijknamige klassieker van Friedrich Wilhelm Murnau uit 1922.
Werner Herzog zocht een stadsbeeld dat vergelijkbaar moest zijn aan Wismar in voorbije tijden. Wismar lag in 1979 in de DDR en was dus niet geschikt als filmlocatie, daarom werden onder andere in Delft en Schiedam opnames gemaakt, met echte ratten die over de grachtenkades zwermen.
De film ging in Parijs in januari 1979 in première, tijdens een sneak preview in het filmmuseum. Daarna volgde onder andere een vertoning tijdens de Berlinale van dat jaar. In Nederland werd de film gedistribueerd door de firma City Film.
“Hoewel Herzogs Dracula niet bepaald een gezellige man is, en hij je nog steeds de nekharen rechtop kan doen laten staan, wekt hij vooral gevoelens van mededogen op. We hebben toch wel te doen met deze tragische figuur, die niet normaal oud kan worden en gedoemd is de eeuwen te moeten doorstaan. Het is geen stereotiep filmmonster die een duivels plezier schept uit het beangstigen en vermoorden van mensen. Nee, Dracula – in Murnau’s versie Nosferatu genoemd omdat hij de filmrechten van Stokers verhaal niet had kunnen verkrijgen – is een man die moe is het van het leven. Het leven vol nutteloze, triviale dingen. Het is een tamelijk ongewone benadering van een vampierfilm, eentje die Kathryn Bigelow later ook zou bezigen in haar ‘Near Dark’. Het is de opvatting dat het “vampierdom” toch echt een vloek is en geen sexy zegen zoals in films als ‘Interview with the Vampire’.” Bron: https://cinemagazine.nl/nosferatu-phantom-der-nacht-nosferatu-the-vampyre-1979-recensie/
“One striking quality of the film is its beauty. Herzog’s pictorial eye is not often enough credited. His films always upstage it with their themes. We are focused on what happens, and there are few “beauty shots.” Look here at his control of the color palate, his off-center compositions, of the dramatic counterpoint of light and dark. Here is a film that does honor to the seriousness of vampires. No, I don’t believe in them. But if they were real, here is how they must look.” Source: https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-nosferatu-the-vampyre-1979
Documentatie
Nosferatu. Phantom der Nacht. BRD, 1979, 107 min. Regie: Werner Herzog
Boeken
-
Prawer, S.S. (2013) Nosferatu (1979).London: BFI.
-
Corrigan, T. (1986 ed.) The Films of Werner Herzog: Between Mirage and History: New York/London: Methuen.
-
Michaels, L. (1998) ‘Nosferatu, or the Phantom of the Cinema’, in: Horton, A. & S.Y. McDougal (eds.) Play It Again, Sam. Retakes on Remakes. Berkeley: University of California Press, pp.238-249.
Online
-
‘Making of Nosferatu’, documentaire: https://www.youtube.com/watch?v=FixweXs8dwM
-
https://www.filmportal.de/film/nosferatu-phantom-der-nacht_0e660f1a87104988880ce40e9ebf71e6
-
http://sensesofcinema.com/2016/cteq/nosferatu-the-vampyre-werner-herzog-1979/
-
http://www.kinoeye.org/02/20/chaffinquiray20.php
-
https://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/features/herzog-s-nosferatu-vampyre
-
http://www.filmstarts.de/kritiken/1382/kritik.html
-
https://www.spiegel.de/spiegel/print/d-40351349.html
