Nieuw Babylon (1929)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Sovkino.

Historische burgeroorlog in Parijs

Nieuw Babylon (Kozintsev & Trauberg, 1929) is onder andere beroemd geworden door de score gecomponeerd door Dimitri Sjostakovitsj. Maar ook de beelden zijn overrompelend.

De twee regisseurs waren allebei erg jong toen ze deze film maakten, Leonid Trauberg was 27 jaar en Grigori Kozintsev was 24 jaar. In 1921 hadden ze op tiener-leeftijd hun eerste films gemaakt in St. Petersburg, vanaf het begin met een energieke eigenzinnige avant-gardistische aanpak. Ze noemden hun studio de FEKS: Factory of the Eccentric Actor. Nieuw Babylon is de laatste film die ze in deze context konden maken. Ongelooflijk dat ze zo’n sterke film hebben kunnen regisseren, op zulke jonge leeftijd.

Ze kozen voor een verhaal tegen een dramatische historische achtergrond. In 1871 kwamen de arbeiders in Parijs in opstand. Geen wonder, want de leefomstandigheden in de volkswijken waren rampzalig, na de nederlagen in de Frans-Pruisische oorlog. Er werd een autonome staat opgericht, de Parijse Commune, die 72 dagen standhield. In feite was er sprake van een heftige burgeroorlog, waarbij het Pruisische leger de kant koos van de Franse overheid.

De regisseurs schreven zelf het scenario. De film heeft twee hoofdpersonen: Louise, een verkoopster in het warenhuis ‘La Nouvelle Babylone” en de dienstplichtige soldaat Jean. Zij is strijdvaardig en staat vooraan op de barricade, hij is een simpele jongen van het platteland die de opstand moet helpen neerslaan. Hun tragisch lot wordt meeslepend uitgebeeld, met sterk aangezette tegenstellingen tussen de arrogante rijke bourgeoisie en de oprechtheid van de arbeiders en hun medestanders die streven naar een betere en rechtvaardige wereld.

Het verhaal is tijdloos. De barricaden op straat deden mij in 2014 denken aan beelden van het Maidan plein in Kiev, waar in het voorjaar en zomer een burgeroorlog werd uitgevochten. Ook de beelden van de grimmige straatprotesten in Hong Kong in september tonen opstandige demonstranten tegenover de overheidstroepen.

Nieuw Babylon (Novii Vavylon). USSR 1929, 93 minuten, zwart/wit, zwijgend, met een score van Dmitri Sjostakovitsj. Regie en scenario: Grigori Kozintsev & Leonid Trauberg.

Verder lezen

• http://www.filmreference.com/Films-No-Or/Novyi-Vavilon.html#ixzz3D8NKZpJi

• http://exhaustiveshostakovich.wordpress.com/2010/09/21/opus-18-new-babylon-1929/

• http://www.moskwood.nl/store/nieuw-babylon-kozintsevtrauberg-p-426.html

• http://www.filmsufi.com/2018/06/the-new-babylon-grigori-kozintsev-and.html

Vertoningen in Nederland

• In november 1982 presenteerde het Brabants Orkest (dirigent: Omri Hadari) de oorspronkelijke versie voor het eerst in Nederland. Hierbij werd gebruik gemaakt van de filmkopie van The Movies. De tournee voerde langs vijf steden: Eindhoven (Philips Ontspannings Centrum), Den Bosch (Casino), Breda (Concordia Stadsschouwburg), Rotterdam (IFFR, Luxor Theater) en Nijmegen (De Vereeniging).

• In 1984 volgde een retrospectief van acht films van Kozintsev & Trauberg, begeleid door de Britse pianist Andrew Youdell. De tournee voerde langs vijf steden: Den Bosch (Casino), Utrecht (Filmtheater ’t Hoogt), Den Haag (Haags Filmhuis), Rotterdam (Theater Lantaren/Venster), Amsterdam (de Melkweg). Theodore van Houten gaf een lezing in het Filmmuseum. De vertoonde films waren: S.V.D.; ODNA; DE MANTEL; HET DUIVELSWIEL en de MAXIM-trilogie

• In 1992 vertoonde de Cinematheek van Theater Lantaren/Venster in samenwerking met Stuc, Leuven vier zwijgende films van de FEKS, begeleid door Bernhard Drukker (Hammond orgel), Frank Mol en Stefan Ram (piano). De vertoonde films waren: NIEUW BABYLON; HET DUIVELSWIEL; S.V.D.; DE MANTEL.

• In 2001werd tijdens het Gergiev Festival in Rotterdam een retrospectief van Kozintsev & Trauberg vertoond. De vertoonde films waren: NIEUW BABYLON, ODNA, de MAXIM-trilogie.

• In 2006 een tournee van NIEUW BABYLON met het Gelders Orkest in het kader van het Sjostakovitsj jaar. De tournee doet vier steden aan: Muziekgebouw aan ’t IJ (Amsterdam, 31 maart), MuziekcentrumVredenburg(Utrecht, 1 april), Musis Sacrum(Arnhem, 2 april), De Vereniging(Nijmegen, 4 april).

Bronnen

• Programmabrochure NIEUW BABYLON (Theodore van Houten, Stichting Film Promotie Nijmegen, 1982).

• Van Houten, Theodore, Leonid Trauberg And His Films, Den Bosch/Buren: Cinema Art & Research,1989.

• Van Houten, Theodore, Eisenstein Was Great Eater, Den Bosch/Buren: Cinema Art & Research, 1991.

• dvd boekje Nieuw Babylon, Moskwood.

 “ ‘Nieuw Babylon’ is een belangrijk bewijs voor de ongelofelijke bloei van artistieke krachten in het Rusland van de jaren twintig. Kozintsev en Trauberg brachten in ‘Nieuw Babylon’ een perfecte symbiose tot stand tussen hun eigen excentrieke kunstopvattingen en het Marxisme. Ze namen de film op in Leningrad en Parijs. Hoewel de film nu gezien wordt als een belangrijk exponent van het tijdperk van de zwijgende Sovjet-film werd hij in de jaren twintig zeer wisselend ontvangen en zorgde voor heel wat opschudding in de Sovjet-Unie. Volgens velen voldeed de film niet aan het artistiek-politieke credo. De expressionistische stijl zou veel te intellectueel zijn en de soundtrack van Sjostakovitsj zou onspeelbaar zijn. Feitelijk was de orkestratie van Sjostakovitsj gewoon te hoogstaand voor het orkest dat het moest uitvoeren. Anderen dachten dat de dirigent dronken was.

Ook buiten Rusland waren er bezwaren tegen de film. Daar werd ‘Nieuw Babylon’ juist gezien als subversieve antikapitalistische propaganda. In Engeland werd de film verboden en in Nederland kwam er alleen een gecensureerde versie uit. In Frankrijk bleef de film taboe en werd de televisievertoning van de film in 1971, ter gelegenheid van de honderdjarige herdenking van het neerslaan van de Commune, nog tegengehouden.

In ‘Nieuw Babylon’ geven Kozintsev en Trauberg in vooruitstrevende montage een intiem beeld van het leven van de gewone mensen in Parijs maar voelen ook de karakteristieken van de wereldstad zelf aan. Ondanks zijn politieke lading vlochten Kozintsev en Trauberg een flinke dosis satire en geestigheid door hun film en brachten ze de strijd van de anonieme massa van de Communardins terug tot herkenbare individuen.” Bron: http://www.moskwood.nl/store/nieuw-babylon-kozintsevtrauberg-p-426.html