Knipselkrant Regen (1929)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Europese stichting Joris Ivens.

Sfeerimpressies van de ontmoeting tussen een regenbui en een stad

Documentatie

Regen. Nederland 1929. Regie: Joris Ivens.

• Versie 1929: zwijgend (11:57 min, 20 bps)

• Versie 1932: score van Lou Lichtveld (11:57 min, 20 bps)

• Versie 1941: score van Hanns Eisler (11:57, 20 bps) Eisler maakte deze filmscore in het kader van het Film Music Project van de Rockefeller Foundation. De compositie heeft de titel ‘Fourteen ways to describe Rain’, en werd opgedragen aan zijn leermeester Arnold Schönberg.

• Versie 2002: reconstructie versie 1932 (14:58 min, 24 bps), uitgevoerd door het Nederlands balletorkets o.l.v. Micha Hamel.

Bron: André Stufkens, Joris Ivens Wereldcineast, Nijmegen: Europese stichting Joris Ivens, 2008, pp. 64-85.

De versie van Regenmet de score van Hanns Eisler (1941) werd gerestaureerd onder leiding van de Duitse musicoloog Johannes Carl Gall en conservator Mark-Paul Meyer (Filmmuseum). Met behulp van de authentieke opnames en na diepgaand bronnenonderzoek werd de complexe synchronisatie afgerond, met een prachtig resultaat. De masterkopie van Regen werd in Denemarken gescand. Omdat de muziek nu echt synchroon loopt met de beelden, wordt eindelijk recht gedaan aan de intenties en het vakmanschap van zowel de filmmaker als de componist.
Deze restauratie werd het eerst vertoond tijdens de Filmmuseum Biennale 2005, met een inleiding door Johannes Carl Gall. In hetzelfde jaar programmeerde het muziekfestival MUSICADES in Lyon eveneens de diverse versies van Regen, met een inleiding door Claude Brunel.

• De Nederlandse componist Henk van der Meulen maakte een score voor Regen, in het kader van het Holland Festival 1982, uitgevoerd door het Delta Ensemble.

• De Engelse componist Edward Hughes maakte een score voor Regen, in het kader van het Bath International Music Festival 2001, uitgevoerd door het ensemble New Music Players.

• De Luxemburgse musicus André Mergenthaler begeleidde Regenin de Cinémathèque de Luxembourg, in 2002.

• Op zondag 25 februari 2007 in filmtheater ’t Hoogt vertolkten Daniel Cross (slagwerk) en Jeroen Kimman (gitaar) hun nieuwe compositie bij Regen(1929) en De Brug(1928). Deze live-uitvoering in de serie Cinemuze werd voorafgegaan door de zwijgende versies van de films en de geluidsversie van Regenvan Hanns Eisler (1941). Ook Maasbruggen(Paul Schuitema, 1937) werd live door hen begeleid (in plaats van de score van Koos van der Griend).

• De Vlaamse big band Flat Earth Society gaf een swingende begeleiding van Regen, in hun filmconcert/compilatie-programma ‘HearSee’, met een score gecomponeerd door Peter Vermeersch. Tourneein Vlaanderen en Nederland, onder andere 29 september 2012 in LantarenVenster. Zie ook fes.be

Zie ook:

• Johannes Carl Gall & Owen Underhill: Correspondentie over live-uitvoering van REGEN (2004).

• André Stufkens: Three times RAIN (2005).

• Theodore van Houten: Muziek & REGEN (2001).

In 2008 presenteerde de Europese stichting Joris Ivens in samenwerking met CAPI Films en Filmmuseum de 5dvd box + boek ‘Joris Ivens Wereldcineast’.Internetbronnen

• http://www.ivensdevliegendehollander.nl/inhoud/film/film-3a.asp?elementID=3&invalshoekID=1&opdrachtID=1

• http://www.geschiedenis24.nl/nieuws/2011/juli/Joris-Ivens-maakt-Regen.html

• http://www.ivens.nl/upload/newsmagazine11-joris-ivens.pdf: Edward Hughes, ‘Scoring RAIN: a contemporary British composer’s perspective’, in: Ivens Magazine 11 (nov 2005) p 26.

Vergelijk

• De Brug(Joris Ivens, 1928), een bewegingsstudie rondom de spoorbrug in Rotterdam. Hoogstraat(Andor Von Barsy, 1928), observatie van een Rotterdamse winkelstraat. Berlin, die Sinfonie der Grossstadt(Walter Ruttmann, 1927). Het ‘verhaal’ is hier een observatie van een etmaal in de grote stad (Berlijn): sfeerimpressies van het straatleven, gepresenteerd in chronologische volgorde.

Regenbuien in fictiefilms

Singin’ in the Rain(1952), of Turks Fruit(1973), of Bridget Jones: The Edge of Reason(2004), of Solaris(Steven Soderbergh, 2002). Hier zijn regenbuien te beschouwen als momenten die een belangrijk compositie-element zijn in de verhaalwereld, bijvoorbeeld een omslagpunt vormen op het vlak van informatieverspreiding, of wisseling van het vertelperspectief en/of markering van het tijdsverloop in de verhaalwereld.

Recensie 1

“Ivens laat met zijn documentaire regen in al zijn verschijningsvormen zien. Dat wil zeggen, de regen wordt getoond terwijl deze valt op straat, in grachten, plassen, op paraplu’s, dakpannen. Stromend van de daken of druppelend. Mensen fietsen over natgeregende straten, waarbij alleen hun spiegelbeeld in de plassen op straat zichtbaar is.

De film is minder abstract dan Haanstra’s ‘Spiegel van Holland’. Er wordt in feite een verhaal getoond in de zin dat de dag zonnig begint, er vredig bootjes door de grachten varen, en het weer langzaam maar zeker begint te betrekken, totdat de regen verschijnt. Eerst met kleine spatjes, en vervolgens stortregenend. Ondanks dat Nederland eraan gewend is, vindt niemand het prettig. Geërgerd kijken mensen om zich heen en haasten zich naar huis of een vervoermiddel zoals een tram. Een leuk montagemoment vindt plaats wanneer er bijna tegelijkertijd een zolderraam wordt dichtgedaan en een paraplu wordt opgestoken. Overhead shots die voorbijkomende (bovenkanten) van paraplu’s toont hebben iets speels, en wanneer een hele groep zwarte paraplu’s het beeld vult, krijgt het geheel iets als van een abstract schilderij.”

Bron: Bart Rietvink, Movie2Movie, URL: http://www.movie2movie.nl/r84400-Recensie-Regen.html.

Recensie 2

“Ivens begint zijn film met beelden van een zomerse zon die overal warmte en schaduwen op het stadse Nederland werpt. Mensen winkelen, werken en boven alles, de mensen zijn buiten. Dan, zonder enige introductie zien we donkere wolken, en na enkele zonnige shots nog meer donkere wolken. Het eerste plot punt is bereikt, waarna dikke druppels water het idyllische uiterlijk komen verstoren. Een man loopt gehaast langs de camera, waarna hij even stilstaat, met zijn hand voelt of het daadwerkelijk regent, om vervolgens zijn pas te versnellen. Hij introduceert de negerende mens; ze lopen iets sneller dan normaal en trekken vieze gezichten, maar ze blijven doorwinkelen. Het volgende stadium is het vluchten en het schuilen. Massaal steekt men zijn paraplu op, of houd men met opzet een tram aan om enige tijd in te verblijven. Ivens verteld per shot een klein verhaaltje, die uiteindelijk perfect in het geheel lijkt te passen. Elk beeld geeft een actie of een reactie, terwijl de grote antagonist – het vallende water – elke vorm van plezier bij de mens wegneemt. Doormiddel van auto- en tramruiten showt Ivens ons de toename van regen. Ook blijft hij beelden van straten en grachten maken, waar hij de verandering van het landschap aantoont. Geen shot is te veel.

Dan krijgen we plot punt nummer twee, overdonderend harde neerslag. De straten zijn verlaten en enkele beelden uit de vorige akte worden herhaald, zodat we een nog treuriger beeld van onze omgeving krijgen. Uiteindelijk neemt de regen af, de plassen water laten steeds minder kringen zien, totdat we slechts naar natuurlijk gladde spiegels kijken. De derde akte vind zijn intrede. Terwijl Ivens de ravage toont, neemt het aantal mensen op straat weer toe. Langzaamaan pakt men het leven weer op en is het eerste lachende gezicht zichtbaar. De film eindigt met een beeld van een aantal huizen aan een gracht, een herhaling vanuit de eerste akte, toen de zon nog scheen.

De eerste keer viel me de helft van deze functies pas op, maar bij de tweede kijkbeurt zag ik in hoeverre Ivens zijn film volgestopt heeft met functionaliteit en motieven. Zo zag ik nu pas de wegvliegende Zwaluwen, beesten die de regen sneller doorhebben dan de gemiddelde mens. Ook viel me op hoeveel Ivens gebruik maakt van scherptediepte, iets dat in die tijd eigenlijk nog nauwelijks werd gebruikt. Meerdere malen stelt hij scherp op bedruppelde autoruiten, terwijl we op de achtergrond alleen nog maar silhouetten onscherper zien worden.”

Bron: Bram Ruiter (28 november 2008), URL: http://www.salonindien.nl/2008/kijken-naar-de-regen/.