Hughes Maréchal, filmbegeleider

Copyright Featured Image and Page Header Image: Unknown.

Gastauteur Luc Joris:

Pianist Hughes Maréchal begeleidt al bijna dertig jaar stille films

Bron: Bruzz, 2 maart 2017. URL: http://www.bruzz.be/nl/uit/pianist-marechal-begeleidt-al-dertig-jaar-stille-films-cinematek. Met toestemming van de auteur overgenomen.

De Plateau-zaal in de Cinematek blijft een unieke zaal: enkele keren per week worden er stille films vertoond mét pianobegeleiding. Een van de personen die dat soort vertoningen op het klavier in goede banen leiden is muzikant, multi-instrumentalist, componist, chansonnier en uiteraard pianist Hughes Maréchal. Tot mei worden in Cinematek uw favoriete stille films vertoond, een selectie van 26 films. Waarom juist deze films en geen andere?

HUGHES MARÉCHAL: “Ik ben van mijn herinneringen vertrokken, van mijn gevoelens toen ik die films voor het eerst gezien heb. Wat heeft me echt geraakt? Welke film heeft een sterke indruk op me gemaakt toen ik ernaar keek? Dat was mijn leidraad. Toen i kSunrise van Murnau voor het eerst zag, was ik er onmiddellijk van in de ban. Of neem The Unknown van Tod Browning waarin iemand uit liefde zijn eigen armen afkapt. Dat is pure waanzin. Merry-go-round van Erich Von Stroheim is ook zo een wrede amour fou die me fel ontroert telkens als ik hem zie.

L’Hirondelle et la Mésange van André Antoine is dan weer opmerkelijk door zijn bijna documentaire kijk op het leven op aken op de Vlaamse kanalen. De beelden zijn onvergetelijk mooi. Toen ik mijn lijstje af had, werd ik me ervan bewust dat datgene wat me echt raakt in een film heel het spel van mise-en-scène rond het verlangen is. Vandaar dat ik mijn selectie de ‘mise-en-scène van het verlangen’ heb genoemd. Het is ongetwijfeld een beetje het beest in ons als mens. De mechaniek die ertoe leidt dat we de meest waanzinnige dingen doen, is die van het verlangen. Altijd en overal. Cinema raakt me alleen als er ingezet wordt op het verlangen, anders is een film niet interessant.”

Wat is er zo fijn aan piano spelen bij stille films?

MARÉCHAL: “Ik improviseer altijd en het is buitengewoon om iets te doen dat vergankelijk is, dat slechts één keer bestaat. Elke uitvoering of filmbegeleiding is een uniek moment. Ook omdat je bij elke pianist een nieuwe en andere lectuur van de film krijgt, al of niet afhankelijk van zijn humeur. Dat vind ik magnifiek. We kunnen tegenwoordig een film bekijken op onze computer, op tv of in de bioscoop, maar een stillefilm-ervaring is volledig uniek.

Eigenlijk krijg je twee spektakels voor de prijs van een. Enerzijds heb je de filmvertoning, anderzijds is er iemand die een muziekinstrument tot leven laat komen, waardoor je een dubbele emotionele beleving krijgt. En het enige wat achteraf overblijft, is de herinnering voor de kijker. Dat is alles (lacht).”

Welk dwaalbegrip over de stille film moet er dringend uit de wereld worden geholpen?

MARÉCHAL: “Dat de stille film geen onovertroffen kunst op zich is. Men vergeet weleens dat de stille film, zeker de magische periode van 1920 tot 1930, het toppunt van de cinematografische kunst is. Op de volgende meesterwerken is het jaren wachten. Zelfs als je kijkt naar de hedendaagse film, je hebt ongelooflijke computergestuurde beelden, 3D en surround-geluid, maar hoeveel films zijn er die erin slagen om die mechaniek van het verlangen op een interessante manier in beelden te vertalen?

De stille film blijft vaak onovertroffen in zijn expressiviteit. Je hebt wat tijd nodig om aan de esthetiek te wennen. Maar toon aan kinderen een goede Chaplin of Keaton en ze lachen zich nog altijd een breuk. Dat is toch prachtig. Hetzelfde geldt voor volwassenen. Die kunnen ook nog altijd in de ban raken van de buitengewone poëzie van stille films. We luisteren nog altijd naar Mozart. We lezen nog altijd Balzac. We kijken nog altijd naar een surrealistisch doek uit 1920. Een stille film heeft dezelfde waarde.”

De mise-en-scène van het verlangen.

Persbericht: Stille films gekozen door pianist Hughes Maréchal. Van 2 maart tot 31 mei 2017 in Cinematek, Brussel.

Hughes Maréchal is naast begenadigd muzikant, componist, multi-instrumentalist en chansonnier, ook sinds 30 jaar pianist bij CINEMATEK waar hij stille films begeleidt. Om deze gelegenheid wat luister bij te zetten, vroegen we hem een lijst van zijn favoriete stille films samen te stellen. Het typeert zijn generositeit dat hij het merendeel van die keuzes van een bondige, treffend geformuleerde motivatie voorzag en meteen ook een titel suggereerde voor de rode draad in zijn programma: de mise-en-scène van het verlangen.

“Dit zijn films waar ik van hou.

• Sunrise van Friedrich Wilhelm Murnau: een film die me omverblies door de naadloze aaneenschakeling van registers, van dramatisch naar feestelijk, door het x-stralenonderzoek op het koppel, door de schoonheid van de beelden en het naturalistisch acteren van acteurs aan de top van hun kunnen.
• The Crowd van King Vidor: de onderkant van de Amerikaanse droom werd reeds in de periode van de stille film door de grote regisseurs te berde gebracht; de nood aan erkenning van een uniek individu met een uitzonderlijke lotsbestemming wordt hier aan diggelen geslagen met onthutsend realisme en behoorlijk wat wreedheid.
• The Big Parade van King Vidor: een grandioos fresco dat de naïviteit van de oorlogszuchigen aan de kaak stelt en dat met een tot op het einde volgehouden emotionele consistentie.
• Erotikon van Gustav Machaty: als film voor mij de mise-en-scène van het verlangen is, dan is deze film daar een subliem voorbeeld van, dit is een van mijn lievelingsfilms.
• A Woman of Paris van Charles Chaplin: een ongelooflijk moderne film, met zeer juist getroffen acteerspel, precisie in het onderwerp en een van mijn lievelingsacteurs: Adolphe Menjou.
• The Docks of New-York van Joseph Von Sternberg: personages die niet op hun mond zijn gevallen, een plakkerige sfeer en een meesterlijke demonstratie van de mechaniek van het verlangen.
• The Unknown van Tod Browning: een film die mij onthutste door de combinatie van onwaarschijnlijk scenario, onophoudelijke dramatische spanning, en een onvergetelijk acteur in een theater van de wreedheid.
• Erich Von Stroheim: alles is geniaal, maar Greed blijft een van mijn favorieten, en Merry-go-round.
• The Kiss van Jacques Feyder: een ongelooflijk scenario en een sublieme Greta Garbo; ook Visages d’enfants of Gribiche. Zonder twijfel is dit de regisseur uit die periode die de kindertijd het best wist te vatten, de toon zit juist en blijft modern; dit is zeer delicate en gevoelige cinema.
• Berg-Eyvind och hans hustru enThe Wind van Victor Sjöström: een krachtige en soms gewelddadige cinema met personages meegesleept door heftige passies die door een grandioze en vaak gevaarlijke natuur worden uitvergroot.
• Downhillvan Alfred Hitchcock: portret van de langzame neergang van een onterecht beschuldigde student; alle Hitchcock-elementen zitten reeds in zijn stille films, met zeer efficiënte visuele metaforen en volledige empathie voor het hoofdpersonage.
• Variété van Ewald Andreas Dupont: de grootse Emil Jannings in een magnifiek intense film.
• Die Buchse der Pandora van Georg Wilhelm Pabst: de adem wordt benomen door de schoonheid van de beelden, de portretten van Louise Brooks en het giftige scenario.
• L’Hirondelle et la Mésange van André Antoine: wat een plezier om de rivier-aken te volgen langs de kanalen van het toenmalige België, verfilmd met de poëzie van een excellente documentaire en met acteurs die perfect de toon vatten.
• Maudite soit la guerre d’Alfred Machin:ik ben altijd al verbaasd geweest door deze vooruitziende pacifistische film en gefascineerd door de restauratie van de ingekleurde beelden: magnifiek.
• La Princesse aux huitres; Comédiennes; The Marriage Circle van Ernst Lubitsch: het hoogtepunt van de mise-en-scène van het verlangen.
• Rêves de jeunesse van Yasujirô Ozu: een film die men gisteren had kunnen draaien.
• Boris Barnet: Het meisje met de hoedendoos.
• Zemlya vanAleksandr Dovzhenko: lyrische montage en beeldtaal rond een krachtig verhaal.
• Mat van Vsevolod Pudovkin: een onvergetelijke actrice in een trefzeker verfilmd moederlijk dilemma.
• Broken Blossoms van David Wark Griffith: ondanks de moraliserende intenties van de filmmaker verschaft hij ons telkens weer toegang tot diepmenselijke intense verhalen; dit is daar een aandoenlijk voorbeeld van.”

Hughes Maréchal maakt ook filmscores, onder andere bij Marquis de Wavrin, du manoir à la jungle (Grace Winter, Luc Plantier, 2017). Zie ook: https://mubi.com/cast/hughes-marechal