Gundermann (2018)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Pandora Filmproduktion

De werkelijkheid is complex.

Als het een fictiefilm was geweest zou de verwarring prachtig complex neergezet zijn. Het is echter een biografische film gebaseerd op de werkelijkheid, dat maakt dit verhaal heel wrang en verwarrend.

De laatste negen jaar van zijn leven beleefde Gerhard Gundermann een nieuwe werkelijkheid. In 1989 werd de DDR opgeheven, dus werd het een tijd voor een herijking van je opvattingen en een terugblik op het verleden. In het geval van Gundermann is dat een pijnlijk proces geweest. Aan de ene kant was hij een kritische arbeider, die misstanden probeerde aan te kaarten en op te lossen. Hij werd hierbij gedreven door idealisme, dat voortkwam uit een sterk geloof in het communisme. Dit botste met de meer opportunistisch beleden partijlijn van de overheid. Aan de andere kant was hij een populaire zanger van gevoelige protestliederen, onderdeel van een culturele alternatieve scene. En alsof dat niet genoeg is: hij werkte mee als verklikker voor de geheime dienst, zoals zovelen, maar toch ook weer niet iedereen. En hij werd zelf ook intensief gevolgd door dezelfde geheime dienst. Zijn dader-dossier blijkt wel beschikbaar te zijn, zijn slachtoffer-dossier is verdwenen. De film toont zijn dwaaltocht langs vroegere vrienden en vijanden, waarbij blijkt dat zijn geheugen heel selectief is en de reacties heel verschillend.

Aankondiging Deutsches Kino mei 2019 bij Lumen Filmhuis Delft: “De film Gundermann is een muzikale biopic over de in de DDR geboren en in 1998 op 43-jarige leeftijd overleden rebelse zanger, songwriter en gitarist Gerhard Gundermann. Overdag was hij machinist in de bruinkoolwinning, ’s avonds trok hij als muzikant rond met zijn band in de omgeving van Dresden. Met zijn vaak weemoedige ballads en poëtische teksten over de moeilijke kanten van het leven groeide hij begin jaren negentig uit tot een muzikale held voor al degenen die zich na de val van het communistische regime een buitenstaander voelden. De film beperkt zich niet tot Gundermanns muzikale succes, maar laat ook de schaduwzijden van zijn karakter zien. Op jonge leeftijd werd hij door de Stasi geronseld en hij werkte vele jaren als informant. Toen hij later met dit verleden werd geconfronteerd, had hij er grote moeite mee hier zijn verantwoordelijkheid voor te nemen. Het verhaal verspringt in tijd tussen de jaren vóór en na de Wende, van de rebelse jongen met punkhaar naar de rustige bebrilde slungel met zijn haar in een staartje. Regisseur Andreas Dresen (Wolke 9; Als wir träumten), zelf opgegroeid in de DDR, laat in Gundermann op treffende en sfeervolle wijze zien hoe muziek hoop en troost kan bieden aan wie leeft in een beklemmende maatschappij waarin weliswaar veel vrijheid is gekomen, maar ook veel waardevols verloren is gegaan.” Bron: https://www.filmhuis-lumen.nl/film/gundermann-deutsches-kino/

Vpro cinema: “Opgegroeid in Oost-Duitsland begon Gerhard Gundermann als jongeman met werk in de mijnen van Saksen voordat hij zich ontplooide tot populaire singer-songwriter. Na de val van de Muur kreeg hij ook een westers publiek. Dit biografische drama volgt de levensloop van een slimme man met politiek gedachtegoed die in 1998 op 43-jarige leeftijd overleed, nog altijd mijnwerker. Fascinerende biopic geeft een mooi inkijkje in het Stasi-tijdperk. In eigen land met verschillende prijzen onderscheiden, waaronder de Deutscher Filmpreis voor de uitstekende hoofdrolspeler Alexander Scheer.” Bron: https://www.vprogids.nl/cinema/films/film~13432783~gundermann~.html

De regisseur

Andreas Dresen (1963) werd opgeleid aan de Oostduitse filmstudio DEFA in Babelsberg, enkele jaren voor het uiteenvallen van de DDR. Zijn oeuvre bevat onder andere:

• Stilles Land (1992)
• Nachtgestalten (1999, vertoond in de reeks Kino Klub Goethe)
• Halbe Treppe (2002, vertoond in de reeks Kino Klub Goethe – november 2021)
• Sommer vorm Balkon (2005)
• Wolke 9 (2008, uitgebracht in Nederland)
• Halt auf freier Strecke (2011)
• Als wir träumten (2015) over het leven van drie Oost-Duitse jongens ten tijde van de val van de Berlijnse Muur.

Documentatie

Gundermann (2018). Regie: Andreas Dresen.

•  https://www.gundermann-derfilm.de

• https://www.filmportal.de/film/gundermann_7d0fabf6b884452684772bc8c5e392dc

• https://www.visionkino.de/fileadmin/user_upload/filmtipps/begleitmaterial/GUNDERMANN_Schulkinoheft.pdf

• https://de.wikipedia.org/wiki/Gundermann_(Film)

• https://www.epd-film.de/filmkritiken/gundermann

• https://otagogermanstudies.otago.ac.nz/ogs/article/view/432

• https://www.goethe.de/ins/ph/en/kul/sup/g19/gun.html

• https://www.europeanfilmawards.eu/en_EN/film/gundermann.13137

Richard Engel regisseerde twee documentaires, zowel met als over Gundermann:

• Gundi Gundermann (1981)

• Ende der Eisenzeit (1999).

 In 2019 maakte Grit Lemke een documentaire over Gundermann:

• https://gundermannrevier.de

 Het leven in de DDR was ook de inspiratie voor een aantal televisieseries:

• Weissensee(4 seizoenen, 2010-2018)

• trilogie Deutschland 83 (2015); Deutschland 86 (2016) en Deutschland 89 (2020)

• Der Turm (2012)