Gespenster (2005)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Schramm Film Koerner & Weber.

 

Toevallige ontmoetingen

De levensverhalen van drie vrouwen in Berlijn kruisen elkaar, gedurende twee dagen.

De eerste verhaallijn begint als volgt: op een ochtend komen twee jonge vrouwen elkaar tegen in een park in Berlijn. Nina is een pleegkind, ze is schuw, dwars en in zichzelf gekeerd. Toni is een dievegge, die pakt wat ze pakken kan en geen enkele kans voorbij laat gaan. Nina voelt zich aangetrokken door Toni’s impulsieve aard. Ze volgt haar op ademloze zwerftochten door de stad.

De tweede verhaallijn cirkelt rondom de elegante Françoise, ook zij zwerft door Berlijn. Zij geeft de hoop niet op om haar dochter Marie terug te vinden, die vele jaren geleden ontvoerd werd. Een ogenblik lang denkt Françoise in Nina haar verdwenen dochter te herkennen.

 Gespenster Christian Petzold, 2005) is een bijna sprookjesachtige film, opgebouwd uit stemmingen en ongrijpbare gevoelens. De film gaat over verlies, eenzaamheid, verlangen en liefde. Het brengt het lot van drie vrouwen samen in een ontroerende ontmoeting, waarbij vluchtigheid en onbereikbaarheid omslaan in momenten van innige nabijheid.

In 2005 ging Gespenster in première op de Berlinale.

Het Goethe institut heeft de film een aantal keer gepresenteerd in Nederland (Lantarenvenster), onder andere in een programma rondom de Berliner Schule en in een retrospectief van Christian Petzold. We citeren uit de programmagidsen uit 2011 en 2010:

Berliner Schule

De Berliner Schule is een journalistiek label voor de aanduiding van een nieuwe generatie Duitse regisseurs, die hun opleiding genoten aan de Berlijnse filmacademie. Hun docenten waren onder andere Hartmut Bitomsky en Harun Farocki. De regisseurs van de Berliner Schule zijn zeer verschillende persoonlijkheden, met als rode draad de constatering dat hun films gekenmerkt worden door de combinatie van een hoge graad van realisme en een minimalistische, observerende stijl. Elke regisseur geeft op zijn of haar eigen manier een nuchter beeld van het leven van alledag. De toeschouwer wordt niet nadrukkelijk gestuurd, maar krijgt de ruimte om zelf conclusies te trekken over de getoonde mensen en situaties.

• Christian Petzold is de meest bekende in deze groep, we vertoonden eerder dit seizoen al zijn films.

• Thomas Arslan is een ander sleutelfiguur binnen de Berliner Schule, van hem vertonen we Ferien (2007). Zijn meest recente film is overigens Im Schatten (2010), deze film hopen we op een later tijdstip naar Rotterdam te halen.

• Angela Schanelec behoort ook tot de kerngroep van de Berliner Schule, van haar vertonen we Marseille (2004).

• Regisseur Maren Ade behoort tot de jongere generatie, ze scoorde een kassakraker met de film Alle anderen (2009).

Voor deze filmreeks importeren we de 35mm kopieen uit Duitsland (met Engelse ondertitels), in samenwerking met het Goethe Institut. Agenda filmreeks Berliner Schule (voorjaar 2011, Lantarenvenster, Rotterdam): 10 januari – Wolfsburg (Christian Petzold, 2003); 14 februari – Marseille (Angela Schanelec, 2004); 14 maart – Alle Anderen (Maren Ade, 2009); 11 april – Ferien (Thomas Arslan, 2007); 9 mei – Jerichow (Christian Petzold, 2008). Regisseur Christian Petzold is op 9 mei aanwezig, en gaat na afloop in gesprek met Kevin Toma, filmrecensent van de Volkskrant en de Filmkrant.

Retrospectief Christian Petzold

Christian Petzold viert triomfen met zijn films op vele internationale festivals, ook op het International Film Festival Rotterdam. Merkwaardig genoeg worden zijn films tot nog toe niet gedistribueerd in Nederland, waardoor ze nauwelijks op het grote doek te zien zijn. Dat gaan we op bescheiden wijze veranderen met dit retrospectief. Het betreft steeds eenmalige vertoningen van filmkopieën die speciaal geïmporteerd worden (Engels ondertiteld), in samenwerking met het Goethe Institut. Agenda retrospectief Christian Petzold (najaar 2010, Lantarenvenster, Rotterdam):  25 oktober – Die Innere Sicherkeit (2000); 8 november – Gespenster (2005);  13 december – Yella (2007).

Gespenster– Duitsland, 2005. Regie: Christian Petzold

• https://www.filmportal.de/en/movie/gespenster_ef7339d5bed71b53e03053d50b3755a3

Achtergrondinformatie over de regisseur

• http://www.filmkrant.nl/av/org/filmkran/archief/fk286/petzold.html

• http://www.gespenster-der-film.de/html/interview_en.html

• http://www.gespenster-der-film.de/html/directorsnote_en.html

• http://www.gespenster-der-film.de/download/pdf/PH_Gespenster_D.pdf

• http://www.critic.de/interview/die-plots-sind-alle-gelaufen-1317/

• http://www.arte.tv/de/petzolds-gespenster/2191774,CmC=2191762.html

• http://www.taz.de/1/archiv/?dig=2005/02/15/a0230

Zie ook in de serie Contemporary Film Directors:

• Fisher, J. (2013) Christian Petzold. Chicago: University of Illinois.

Recensies van de film

• http://www.filmkrant.nl/_titelindex_G/2814

• https://de.wikipedia.org/wiki/Gespenster_(Film)

• http://www.schnitt.de/223,1639,01.html

• http://www.jump-cut.de/filmkritik-gespenster.html

• http://www.artechock.de/film/text/kritik/g/gespe2.htm

• http://www.spiegel.de/kultur/kino/gespenster-phantome-am-potsdamer-platz-a-374734.html

Overige aanbevolen internet bronnen

• Een (Engelstalig) interview met Christian Petzold: http://www.cineaste.com/articles/an-interview-with-christian-petzold.htm

• Over Jerichow: http://www.cinema-scope.com/cs38/feat_sicinski_jerichow.html

• http://girishshambu.blogspot.com/2010/10/berlin-school.html

Knipselkrant Gespenster – de plot

“I’ve seen this film more than once now, and there’s always someone complaining about the “obvious construction” of the plot afterwards. But then – this is part of Petzold’s game: he plays along with the rules of genre.
It’s very nice, how the highly improbable story of how the two girls (Timoteo/Hummer) meet, is again mirrored in another, even more improbable story, that the girls make up for a casting. This film is a journey between fact and fiction, it’s more about potentials, things that might have happened in the past or might be happening in the future, than it is about actual ongoings. It’s a reverie, sorts of – so apt enough there are a lot of motives, Freud might have found interesting for his dream analysis, like all the “doppelganger”-constellations.

Also, I think, “Gespenster” might be interesting to be watched in comparison to current Asian cinema of the uncanny: Petzold’s everyday urban architecture also feels haunted in an unobtrusive, strangely familiar way. This film is not about the obvious. To describe it as the story of two girls who meet and eventually become friends and lovers, or as the story of an orphaned mother, who searches Europe for her lost daughter, clearly doesn’t say much about the nature of “Gespenster” at all.” Source: user comment on imdb.com, by M. McKechneay

Knipselkrant Gespenster – de filmstijl

“The focus of the film is guided by its underlying intent, that is, to show the rootless, ghostly nature of the characters. The film’s production style and the film’s meaning – connecting fairy tale worlds and legends, dreams and reality – melt into one another to create a work of film art which is rich in symbols, whereby Petzold consciously avoids psychologizing his characters. In doing so he leaves the viewer with ‘ein bleibendes Nachbild’, or a permanent afterimage.” Source: Daniel Kothenschulte, Frankfurter Rundschau 15. September 2005.

“The most significant meaning is conveyed through camera work. The film was shot using natural light and made use of the Steadicam, by which the viewer becomes not a silent observer of the film, but rather a silent observer within it. […] The film remains at a distance from its subject. There is a sense of obligation to a reduction whereby the film’s formal aspects trump the emotional content. The camera follows the protagonists, watches their behavior over the shoulders, both as they speak with and when they lose one another.” Source: https://en.wikipedia.org/wiki/Ghosts_(2005_film).