Der geteilte Himmel (1964)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Deutsche Film (DEFA).

Liefde over de grens

Konrad Wolf vertelt in melancholieke beelden (zwart-wit Cinemascope) het tragisch verhaal over de liefdesverhouding tussen een Oost-Duits jonge vrouw en een man die naar West-Duitsland uitwijkt.

Hun verhaal wordt verteld in flash-backs, vanuit het perspectief van de vrouw, in het begin een fris en naïef plattelandsmeisje dat naar de grote stad gaat om te studeren.

Het verhaal is ontleend aan een destijds recent verschenen novelle van Christa Wolf (geen familie van de regisseur) en is gesitueerd in de Oost-Duitse stad Halle in de vroege jaren zestig, vlak voor de bouw van de Berlijnse Muur in 1961. De politieke actualiteit klinkt dus door in de fictie, dat gebeurt zelfs op onverbloemd kritische wijze.

De doem van het recente verleden is nog sterk voelbaar, vele mannen keerden niet terug van de oorlog, overlevenden waren in verschillende mate betrokken bij het nazisme. De jongeren walgen van de generatie van hun ouders en ze ondervinden problemen met de partijlijn in hun leslokaal, faculteit of werkplaats. De film is expliciet over tergende tegenwerking van collega’s en oprechte twijfel aan de partijlijn.

Toch kon de novelle gepubliceerd worden in de DDR en kon de verfilming daar tot stand komen. Deze vrijheid duurde niet lang, in 1965 werd de censuur strenger. Der geteilte Himmel werd een verboden film.

• Ook een andere film waar Christa Wolf aan meewerkte werd verboden: Fräulein Schmetterling (Kurt Barthel, 1966).
• Een liefdesverhaal over de interne grens heen was ook het thema van Himmel ohne Sterne (Helmut Käutner, 1955), een West-Duitse film.
• Regisseur Konrad Wolf (1925-1982) maakte grootschalige biografische filmproductie Goya Der lange Weg der Erkenntnis (1971). Zijn laatste film is Solo Sunny (1980).

Documentatie

Der geteilte Himmel – D. 1964, 113 min. Regie: Konrad Wolf.

Boeken

• Feinstein, J. (2003) ‘Straddling the Wall: Socialist Realism Meets the Nouvelle Vague in Der geteilte Himmel’, in: ibidem The Triumph of the Ordinary: Depictions of Daily Life in the East German Cinema 1949-1989. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press.

• Ivanova, M. (2013) ‘You Have to Draw a Line Somewhere: Tropes of Division in DEFA Films from the Early 1960s’, in: Broadbent, Ph. & S. Hake (eds. 2013) Berlin Divided City, 1945-1989. New York/Oxford: Berghahn Books, pp. 78-88.

Internet

Nederlands

• https://cinemagazine.nl/der-geteilte-himmel-1964-recensie/

Duits

• http://www.suhrkamp.de/buecher/der_geteilte_himmel-konrad_wolf_13507.html

• https://de.wikipedia.org/wiki/Der_geteilte_Himmel_(Film)

• http://www.filmportal.de/film/der-geteilte-himmel_fa9cbe55f20249ca92e206213da6c55b

• http://www.filmzentrale.com/rezis/geteiltehimmelld.htmb

• http://www.schnitt.de/231,6045,01.html

• http://www.hhprinzler.de/1964/10/der-geteilte-himmel/

• http://www.moviepilot.de/news/eine-mauer-ohne-steine-in-der-geteilte-himmel-von-konrad-wolf-104383

Engels

• https://eastgermancinema.com/2011/12/04/divided-heaven/

“Divided Heaven [Der geteilte Himmel] is such a beautiful film with such appealing characters and empathetic and tender portrayals of romantic conflict it is easy to forget that it was produced just three years after the construction of the Berlin Wall. Based on Christa Wolfs breakthrough novel published in 1963, it quickly became one of the most celebrated German novels of the post-war era and as an exemplar for quality writing from the GDR that is both representative of its unique politics and dramatically accessible. To this day, as the GDR fades further into the past, the novel continues to enjoy a place on reading lists for students of German literature. Its enduring international appeal, one can figure, lies not in the de rigueur socialist polemic (which would have been necessary for any work to make it to the presses, never mind past the border, in those days) but in the availability of a first-person narrative of an young, astute woman in the GDR and, perhaps more so, the popular appeal of the domestic and melodramatic elements of the romance, conventional though it may be. Surely it was this last point that inspired the swift filmization of the novel. Barely a year elapsed between the release of Christa Wolfs bestseller and the Konrad Wolfs film, for which the author was credited as co-screenwriter. The film remained essentially true to the novel; a doomed love affair consequent of a divided Germany.” Bron: https://www.questia.com/library/journal/1P3-2665015701/divided-heaven-der-geteilte-himmel-1964-stars-sterne-zvezdy