Copyright Featured Image and Page Header Image: VUFKU Ukrainian studio
Een Yiddische film in de USSR
De film speelt zich af in de Joodse onderwereld in Odessa in de jaren twintig. De bende van Benya Krik leeft van moord en roof. Misdaad lijkt te lonen.
De film bevat onder andere een zeer levendige Joodse bruiloft, waar het vrolijk aan toegaat. Na de Russische Revolutie komt er echter nieuwe politie. De Bolsjewieken weten wel raad met gangsters.
De film werd direct na de release in 1926 als antisemitisch bestempeld en verboden. Benya Krik wordt meeslepend neergezet als anti-held, een criminele profiteur die zich staande weet te houden in slecht gezelschap.
Het verhaal van Isaac Babel (Odessa Stories) is gebaseerd op het leven van de echt bestaande gangster Mishka ‘Yaponchik’ Vinnitsky.
“Like some of the other writers of his generation, Babel began writing for the screen in the 1920s, using this opportunity as both a secondary creative outlet and a major source of livelihood to supplement his meagre literary income. A friend and frequent collaborator of Sergey Eisenstein, Babel enjoyed the reputation of a brilliant screenwriter, an innovative master of silent-film inter-titles (e.g., the still extant Jewish Luck, 1925), and, later, film dialogue. He also encountered adversities in dealing with the Soviet film establishment. Babel and Eisenstein planned to work together on a film version of the Tales of Odessa, but the collaboration was derailed by scandals at the Moscow Film Studios, and Babel, always short of money, was forced to sell his script to the Ukrainian Film Studios. The resulting film, Benya Krik (1927), was, in Babel’s opinion, a failure. It was also banned soon after its release, returning to circulation a year later.” Bron: https://thenoiseoftime.blogspot.com/2017/ (Grisha Freidin).
Van regisseur V. Vilner is alleen bekend dat hij een jaar later nog een film heeft gemaakt, die onvolledig is overgeleverd: Glaza, kotorye videli (1928). Letterlijk vertaald luidt de titel: ‘Eyes That Saw’. Een gerestaureerde versie met toegevoegde Jiddische dialogen werd uitgebracht onder de titel ‘A Simple Tailor’.
Benya Krik – USSR, 1927, 90 minutes, zw/w. Regie: Vladimir Vilner. Scenario: Isaac Babel, gebaseerd op zijn ‘Verhalen uit Odessa’. Camera: Aleksej Kalyuzhny. Productie design: Georgi Bayzengerts. Productie: Studio Een, VUFKU (Odessa, Oekraine). Met: Yuri Shumsky (Benya Krik); A. Goricheva (Dvoira, zus van Benya Krik); Matvei Lyarov (Mendel Krik, zijn vader); Teodor Braynin (Liovka Byk, bendelid van Benya Krik); Georgi Astafeyev (de Tartaar); V. Kozhevnkikova (de zigeuner); Yevgeni Lepovsky (de bankier Tartakovski); Leonid Barbe (de bankier Muguinshtein).
Matt Darriau Paradox Trio
Beya Krik werd begeleid door Matt Darriau Paradox Trio (New York), zie verder: http://www.myspace.com/paradoxtrio. Tournee BENYA KRIK in februari 2010: Lantaren/Venster (Rotterdam), Bimhuis (Amsterdam), Chassé (Breda), Luik, Den Bosch, filmtheater ’t Hoogt (Utrecht), Groningen. Het Matt Darriau Paradox Trio heeft ook Pantserkruiser Potemkin vele malen live begeleid, onder andere in LantarenVenster op 28 november 2010. Zie onder andere de dvd-bespreking in de Volkskrant: www.cinema.nl/artikelen/4332275/potemkin-in-vele-gedaanten.
Overzicht van overige zwijgende films in een Joodse setting
-
JEWISH LUCK (Evrejskoe stsjaste, Alexander Granovsky, USSR, 1925), met Solomon Mikhoel. Vertoond op 10 oktober 2013, in Eye Filmmuseum, met live muzikale begeleiding door Peter van Os (accordeon) en Michel Marang (klarinet).
-
Kain i Artem -USSR, 1929, 86 min. (6 aktes). Duitse distributietitel: Das Lied vom Alten Markt. Regie: Pavel Petrov-Bytov. Productie: Lenfilm. Naar de gelijknamige novelle van Maxim Gorki.
-
DER GELBEN SCHEIN (Victor Janson, 1918, Germany), met Pola Negri. Remake: The Yellow Ticket (Raoul Walsh, 1931).
-
BREAKING HOME TIES (Frank Seltzer & George Rowlands, 1922, USA), http://www.jewishfilm.org/Catalogue/films/breakinghometies.htm& http://www.jewishfilm.org/Catalogue/silent.htm.
-
HUNGRY HEARTS (Mason Hopper, 1922, USA), Jewish immigrants in New York.
De Amerikaanse filmcriticus J. Hoberman (Village Voice) heeft zich verdiept in de Jiddisch-Russische film. Zie onder andere:
-
Hoberman, J., ‘A face to the shtetl: Soviet Yiddisch cinema 1924-1936’, in: Taylor, Richard & Ian Christie (eds.), Inside the Film Factory. New Approaches to Russian and Soviet Cinema, London: Routledge, 1991, pp. 124-150.
-
Hoberman, J., ‘Beyond the Pale: Soviet Jews and Soviet Jewish Cinema’, in: ibidem, The Red Atlantis: communist Culturein the Absence of Communism, Philadelphia: Temple University Press, 1998.
