All My Tomorrows: Portret van een ziekte (2010)

Copyright Featured Image and Page Header Image: Hasten Slowly Films.

De beginbeelden van de documentaire All My Tomorrows: Portret van een ziekte (Sonia Herman Dolz, 2011) tonen een jongen die op school een spreekbeurt houdt, over een ongewoon onderwerp: kanker. Met kinderlijke nuchterheid en heldere stem vertelt hij wat deze ziekte inhoudt. Na zijn inleiding neemt filmmaakster Sonia Herman Dolz het roer over: ook zij wil alles weten van dit onderwerp en daarom bezoekt ze het academisch ziekenhuis. Ze spreekt dokters op het hoogste niveau en toont de behandeling van patiënten.

ALL MY TOMORROWS is een fascinerende film over een akelig onderwerp. Het hoofdthema is in feite de onophoudelijke gedrevenheid van artsen en onderzoekers een verklaring te vinden voor het raadsel van een onverklaarbare ziekte.

Sonia Herman Dolz maakte een indrukwekkende documentaire over een ziekte waar (te) veel mensen mee te maken hebben en waar toch bijna niemand iets over weet. Kanker is een ziekte waarbij het natuurlijk proces van celdeling ontspoort. Maar hoe gebeurt dit precies en waarom?

De titel van de film is ontleend aan een song van Frank Sinatra, maar verwijst ook naar de confrontatie met een diagnose die meestal de aanzegging van een beperkte levensduur betekent. De toekomst heeft voor deze patiënten plotseling een korte duur. We zien een aantal aangrijpende scènes waarin patiënten de confrontatie met hun sterfelijkheid op een bewonderingswaardige wijze aangaan, met innerlijke veerkracht en moed. We zijn getuige van uiterst breekbare momenten.

Voor iedereen die direct of indirect met een ongeneeslijke ziekte te maken heeft, biedt de film inspiratie en troost. Terugkerend element is het uitzicht vanuit de ziekenzaal, dit fungeert als een verstild refrein in de stroom van informatie en emoties.

Onderzoek en onderwijs

ALL MY TOMORROWS toont enkele facetten van het medisch onderzoek. We nemen een kijkje achter de schermen van een wetenschappelijk congres en we bezoeken het laboratorium waarin onder andere proeven met muizen worden gedaan. Eén van de sleutels tot de oplossing van de vraag waarom cellen ongelimiteerd gaan delen zal mogelijk aangereikt kunnen worden door onderzoek van de muis, want dit dier heeft opmerkelijke genoeg voor ongeveer viervijfde dezelfde genen als de mens.

De film volgt over een langere periode de werkzaamheden van een kankerchirurg, een celbioloog, een nachtzuster, een kinderoncoloog en een patholoog in het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam. Zij wijden zich ieder op hun eigen terrein met hart en ziel aan het bestrijden van de raadselachtige ziekte. Naast hun wetenschappelijke werk omringen de artsen hun patiënten met menselijke zorg. De artsen en verplegers weten dat zij zelf niet zullen meemaken dat de ziekte volledig begrepen is en dat de middelen om deze te behandelen vooralsnog ontoereikend zullen zijn. Deze bijzondere film over kanker toont dat vooruitgang in de medische wetenschap vooral geboekt wordt dankzij goed waarnemen en nuchter onderzoek.

De film observeert ook het medisch onderwijs, met onder andere een anatomische les. Al eeuwenlang is dit een fundament van de medische opleiding. Het beroemde schilderij “De Anatomische Les” van Rembrandt toont al de aanstekelijke fascinatie die de studenten van prof. Tulp hebben voor de binnenkant van het menselijk lichaam.

Medisch onderwijs vergt een bijzondere toewijding. De filmploeg van ALL MY TOMORROWS was ook aanwezig bij de afstudeerceremonie van een nieuwe generatie studenten medicijnen. Een ontroerend onderdeel hiervan is het afleggen van de medische eed om zich onvoorwaardelijk te wijden aan het welzijn van de mens. De Griekse arts Hippocrates die zo’n 2.500 jaar geleden een van de eersten was die de geneeskunde uit de taboesfeer van tovenarij en godsdienst haalde, moest het doen met dezelfde middelen die de moderne medici nu nóg hebben: kijken, voelen en snijden.

All My Tomorrows. Portret van een ziekte. NL, 2010, 90’, Nederlands gesproken. Regie: Sonia Herman Dolz. Camera: Paul van den Bos. Muziek: Paul M. van Brugge.

Een trailer van ALL MY TOMORROWS staat op Vimeo: http://www.vimeo.com/18044775. Aanbevolen link: www.hastenslowlyfilms.com.

ALL MY TOMORROWS werd vertoond in het hoofdprogramma van de Gouden Kalveren op het Nederlands Filmfestival in Utrecht 2010 en in het “Docs for Sale” programma van het International Documentary Festival Amsterdam (IDFA) 2010. Op donderdag 14 april 2011 ging de film in landelijke première, onder andere bij LantarenVenster in Rotterdam. Een nagesprek met regisseuse Sonia Herman Dolz vond plaats bij de vertoning op 15 april in LantarenVenster (onder leiding van Yvonne Nesselaar, programmamaker bij Radio Rijmond) en op 16 april in filmtheater Rialto (onder leiding van Floortje Smit, filmcriticus bij de Volkskrant).

Recensie

“… een fascinerende, tevens schrijnende documentaire waarin het verhaal zichzelf laat vertellen, want voor het gebruik van voice-over techniek is geen ruimte in All My Tomorrows. Middels een beweeglijke camera die, behalve aan het ziekenhuisbed, bijna overal mag komen, zijn de diverse verhaallijnen naadloos in elkaar vervlochten. Persoonlijk leed gecombineerd met wetenschappelijk onderzoek. All My Tomorrowsdreunt dagen na, is met liefde vervaardigd, en grijpt naar de keel. […] Een film over kanker waarin persoonlijk leed, wetenschappelijk onderzoek, en vooral de liefde voor het vak naar voren worden gebracht. Het ontbreken van een voice-over geeft kracht aan de vertelling, zodat de aaneenschakeling van beelden het eigenlijke verhaal vertelt. Maar bovenal is All My Tomorrowseen te koesteren document.” Bron: Angelo Perez Lebbink, in Movie Sense, URL: http://www.moviesense.nl/2010/09/nff-2010-all-my-tomorrows-recensie/#more-36200

Director’s statement

“Waarom wilde ik de film maken?

Om te laten zien dat vooruitgang in de medische wetenschap bovenal geboekt wordt dankzij de onophoudelijke nieuwsgierigheid en opmerkzaamheid van de mens. Al eeuwenlang leren generaties medische studenten steeds éérst het menselijk lichaam zo goed mogelijk kennen voordat ze maar één stap kunnen zetten naar onderzoek en behandeling. Een enkeling komt tot echt nieuwe ontdekkingen op het gebied van behandeling en genezing. Dankzij die leergierige passie, geduld en een beetje geluk komt de mensheid stapje voor stapje vooruit in het begrijpen van raadselachtige ziektes als kanker.

[…] Er wordt mij vaak, door heel verschillende mensen, gevraagd of ik niet een film zou willen maken over de meest uiteenlopende onderwerpen. Per e-mail, over de telefoon, in brieven, in de kroeg, bij de Albert Heijn; altijd heeft iemand wel een goed idee voor me, en zegt daar dan bij: “Dáár zou jij nou eens een film over moeten maken!” Meestal ben ik in eerste instantie op mijn hoede. Ik registreer de informatie en vuur onmiddellijk een paar standaardvragen op mezelf af, waarvan de allerbelangrijkste is: “Vind je dit ook zo interessant en fascinerend, en zo ja, wil je daar dan zeker één tot drie of vier jaar van je leven ‘in gaan zitten’? De volgende vraag komt altijd meedogenloos en onvermijdelijk er achteraan: “… en is het mogelijk om het te financieren?”

Welnu, in mei 2006 kwam Prof. Dr. Casper van Eijck op mijn pad. Hij is een gerenommeerde kankerchirurg, die op de hoogte was van het soort films dat ik maak. Hij zei dat er volgens hem ‘geen goede film over kanker bestond’, en hij was van mening dat ik degene was die die film zou moeten maken.

Ik moest even slikken, vanwege de confrontatie met een thema waarbij ik niet gelijk aan mijzelf had gedacht om het te verfilmen. Bekennend dat ik een leek op dit gebied was, vroeg ik waarom hij dacht dat ik dat zou moeten doen, en wat er interessant aan zou kunnen zijn voor mij. Vervolgens heb ik vier uur lang ademloos naar zijn betoog geluisterd, wat resulteerde in een grote nieuwsgierigheid naar meer.

Waar ik vooral van onder de indruk raakte was de volgende uitspraak: Het is heel eenvoudig, maar dat willen de mensen maar niet begrijpen: ómdat je lééft, krijg je kanker! Je kunt alleen leven ómdat je cellen delen. Dus: óf je leeft niet, of je hebt ’t risico van kanker… Omdat er miljoenen celdelingen per dag zijn, is het logisch dat er wel eens wat fout gaat. Ik zou zo graag willen dat mensen door dat in te zien begrip krijgen. Ze zouden hun verdriet dan beter kunnen plaatsen, in plaats van zich steeds alleen maar af te vragen: ‘Waarom Ik’?

Zoals hij sprak over het begrip kanker deed me denken aan een oude uitspraak van Jules Deelder: Hetzelfde zien, maar het zó zien, zoals niemand het zag.

Sinds oktober 2006 ben ik ondergedompeld in het onderwerp en voorgaande uitspraak heeft mijn zoekrichting gedeeltelijk bepaald. Casper van Eijck heeft mij in deze research-periode aan vele, belangrijke anderen op dit terrein geïntroduceerd, en voortdurend feedback gegeven op de ontwikkeling van mijn ideeën. Na vier jaar aan deze film gewerkt te hebben gaat hij nu de wereld in. Ik hoop dat de film het bewustzijn van de kijkers over dit onderwerp zal verruimen, en potentiële jonge dokters en wetenschappers zal inspireren.”

Sonia Herman Dolz

Leestip

In het veelgeprezen boek “Keizer aller ziektes: een biografie van kanker” geeft de Amerikaanse oncoloog Siddartha Mukherjee een uitvoerige omschrijving van kanker, die naadloos aansluit bij de verhalen van de Rotterdamse artsen in ALL MY TOMORROWS. De Nederlandse vertaling verscheen dit jaar bij uitgeverij Bezige Bij.

“De keizer aller ziektes. Een biografie van kanker” beschrijft de ziekte van de eerste gedocumenteerde gevallen duizenden jaren geleden tot de dag van vandaag en biedt zelfs een blik in de toekomst. Siddhartha Mukherjee, oncoloog, onderzoeker en gelauwerd auteur, onderzoekt kanker met de precisie van een celbioloog, het perspectief van een historicus en de hartstocht van een biograaf. Mukherjee doet verslag van decennia van ontdekkingen, tegenslagen en overwinningen tot en met de razendsnelle hoopvolle ontwikkelingen van de laatste tien jaar. Altijd staat bij hem de mens centraal, van de Perzische koningin Atossa, die 500 voor Chr. een slaaf haar borst liet afzetten, tot de eerste patiënten die in 1948 chemotherapie ondergingen, en zijn eigen leukemiepatiënt Carla, wier verhaal het boek draagt.

Bron: http://www.athenaeum.nl/boek-van-de-nacht/mukherjee-de-keizer-aller-ziektes.

Zie ook: http://www.nrcboeken.nl/recensie/kanker-een-biografie#1.

Vergelijk

• De speelfilm OPNAME (1979, regie: Erik van Zuylen/ Marja Kok): een fictieverhaal, vertolkt door acteurs van het Een oudere man wordt plotseling in het ziekenhuis opgenomen en blijkt kanker te hebben. Naast hem ligt een jonge jongen die aan dezelfde ziekte lijdt. Samen proberen zij hun menselijke waardigheid te behouden.

• LEVENSBERICHTEN (Cherry Duyns, 1986), drieluik over de oncologische afdeling van het VU-ziekenhuis in Amsterdam, bekroond met de zilveren Nipkowschijf.

• HOSPITAL (Fredrick Wiseman, 1970).