Copyright Featured Image and Page Header Image: Filmverlag der Autoren.
Op zoek naar oma
Het verhaal
Een Duitse journalist ervaart een writers block als hij in Amerika is voor een opdracht. Dwangmatig fotograaft hij zijn omgeving, zonder tevredenheid. Hij besluit terug te keren naar Duitsland. Op het vliegveld vraagt een vrouw hem om op haar dochter te letten. Als het vliegtuig vertrekt blijkt de moeder niet aan boord te zijn. Ze landen in Amsterdam en wachten daar vergeefs op een bericht. Wat te doen? Ze gaan op pad, maar het meisje weet niet precies waar haar oma woont. Er volgt een zoektocht door Duitsland, met slechts een foto van het huis van de oma als aanwijzing.
De kenschets
Alice in den städten is een road movie die veel indruk maakt door de sfeertekening van de karakters en de vriendschap die tussen hen ontstaat. De twee hoofdrollen worden perfect naturel vertolkt, door de vaste Wenders acteur Rüdiger Vogler en de zeer jonge Yella Rottländer (die een jaar eerder haar debuut had gemaakt in Der scharlachrote Buchstabe). Impliciet is Alice in den städten ook een treffende weergave van de tijdsgeest in de jaren zeventig. Cameraman Robbie Müller maakte prachtige fotografische opnamen.
In retrospectief gezien zijn er veel typische Wenders elementen in de film te herkennen. De Amerikaanse episode doet denken aan Paris, Texas (1984), de writers block doet denken aan de blokkades in Der Stand der Dinge (1982), De veerpont over de Rijn keert terug in Im Lauf der Zeit (1976). En Wuppertal is natuurlijk de locatie van Pina (2011). De hangende monorail komt mooi in beeld en er is een prachtige landerige scene in een koffiebar waar een verveeld jongetje apatisch rondhangt naast een jukebox waar jengelende Amerikaanse rockmuziek uit klinkt.
Het gebruik van zwarte dissolves heeft invloed gehad op Jim Jarmusch (met name Stranger than Paradise, 1984). Ook een fascinerende opname van een klein jongetje dat op de stoep meestept met een langzaam rijdende auto ziet er uit als typisch Jarmusch, maar het is natuurlijk andersom.
De restauratie
Alice in den Städten is in 2014 grondig gerestaureerd. De film was opgenomen op 16mm, deze kopie was ernstig beschadigd. Herstel van de beschadiging betekende de hele film beeld voor beeld inscannen en digitaal oppoetsen. Belangrijkste ingreep: opdrachtgever was de Duitse tv-zender WDR, de 16mm kopie was daarom in het beelformaat 1:1,37. Wim Wenders en cameraman Robby Müller componeerde de opnamen echter op widescreen formaat (1:1,66). De restauratie toont de film eindelijk in het gewenste beeldformaat. Meer informatie: http://wimwendersstiftung.de/en/digitization/
Vergelijk: andere films over een volwassene die tegen wil en dank zit opgescheept met een kind:
- CENTRAL DO BRASIL – Walter Salles (1999)
- IL LADRO DI BAMBINI – Gianni Amelio (1992)
- PAPER MOON – Peter Bogdanovich (1973)
De regisseur
Wim Wenders is een cinefiele regisseur. Zijn voorbeelden vond hij in de Amerikaanse cultuur, bij regisseurs zoals Samuel Fuller en Nicholas Ray. Hij maakte ook een hommage aan Ozu en aan de Duitse filmpioniers de gebroeders Skladinowski. Zijn samenwerking met Francis Ford Coppola verliep desastreus, het resultaat was wel 2 films: Hammett (1982) en Der Stand der Dinge (1982). Opmerkelijk: een aantal blikken overgebleven zwart-wit filmmateriaal gaf hij cadeau aan Jim Jarmusch, die hiermee zijn project Strangers Than Paradise kon maken.
De vriendenkring van Wenders is breed, met mensen uit de literatuur (Peter Handke), de muziek (Ry Cooder, Nick Cave, Bono), fotografie (Sebastiao Salgado) en dans (Tanztheater Wuppertal/Pina Bausch Company).
Wim Wenders werd tijdens het International Film Festival 1988 uitgekozen als één van de 20 ‘Regisseurs van de Toekomst’. Meer informatie: https://www.iffr.com/nl/iffr-2011/countdown-iffr-xl/19/
Ter gelegeneheid van zijn 70e verjaardag werd in 2015 een retrospectief georganiseerd in het Museum of Modern Art in New York en kreeg hij een oeuvreprijs tijdens de Berlinale. Wim Wenders begon zijn loopbaan als landschapsschilder en fotograaf. Dit feit werd uitgelicht in de tentoonstelling ‘4 Real and True2: Wim Wenders, Landscapes, Photographs’ in het Museum Kunstpalast in Düsseldorf.
Documentatie
Alice in den städten – Duitsland, 1974, 110 minuten. Regie: Wim Wenders.
-
https://www.filmportal.de/en/movie/alice-in-den-stadten_ea43d4a71c1b5006e03053d50b37753d
-
http://wimwendersstiftung.de/en/film/alice-in-den-staedten-2/
Enkele tijdschrift-artikelen over Alice in den Städten
-
Heslin, David ‘The End is a Transition: Wim Wenders’ Alice in den Städten, in:Senses of Cinema, October 2014: http://sensesofcinema.com/2014/cteq/the-end-is-a-transition-wim-wenders-alice-in-den-stadten/
-
http://cinephile.ca/archives/volume-5-no-2-the-scene/alice-in-the-cities-the-uses-of-disorientation/
Enkele boeken over Wim Wenders. Zie ook:http://www.filmreference.com/Directors-Ve-Y/Wenders-Wim.html
-
Bromley, Roger, From Alice to Buena Vista: The Films of Wim Wenders, Westport/ Londen: Praeger, 2001.
-
Cook, Roger F. & Gerd Gemunden (eds), The Cinema of Wim Wenders: Image, Narrative and the Postmodern Condition, Detroit: Wayne State University Press, 1997.
-
Geist, Kathe, The Cinema of Wim Wenders: From Paris, France to Paris, Texas, Ann Arbor/ Londen: UMI Research Press, 1988.
-
Graf, Alexander, The Cinema of Wim Wenders: The Celluloid Highway, Londen/ New York: Wallflower Press, 2002.
-
Jacobsen, Wolfgang & Anton Kaes & Hans Helmut Prinzler (red), Geschichte des deutschen Film, Stuttgart: Metzler, 1993.
-
Kolker, Robert Phillip & Peter Beicken, The Films of Wim Wenders: Cinema as Vision and Desire. Cambridge: Cambridge UP, 1993.
Essays van Wenders en interviews
-
Wenders, Wim, Die Logistik der Bilder: Essays und Gespräche, Frankfurt: Verlag der Autoren, 1988. Engelse vertaling: The Logic of Images: Essays and Conversations. Londen: Faber & Faber, 1992.
-
Wenders, Wim, Der Akt des Sehens: Texte und Gespräche. Frankfurt: Verlag der Autoren, 1991. Engelse vertaling: The Act of Seeing: Essays and Converations, Londen: Faber & Faber, 1992.
-
Wenders, Wim, Emotion Pictures. Reflections on the cinema. Londen: Faber & Faber 1991.
-
Wim Wenders, A Sense of Place: Texte und Interviews(ed. Daniel Bickermann) Frankfurt am Main: Verlag der Autoren, 2005.
Enkele tijdschrift-artikelen over Wim Wenders
-
Light, Andrew, ‘Wim Wenders and the everyday aesthetics of technology and space’, in: Journal of Aesthetics and Art Criticismvol. 55, no. 2 (1997) p. 215 e.v.
-
Covino, Michael ‘Wim Wenders. Een wereldomvattend heimwee’, in: Film International Kwartaal nr. 3 & 4 (1981) p.14-23. Oorspronkelijk:Film Quarterlyvol. 21, no. 2 (winter 1977/78).
Boeken over de ‘Nieuwe Duitse film’
Wim Wenders behoort tot de smaakmakers van de Nieuwe Duitse Film, samen met onder andere Werner Herzog, Rainer Werner Fassbinder en Volker Schlöndorff.
-
Corrigan, Timothy New German Cinema: The Displaced Image, Bloomington: Indiana UP, 1994
-
Elsaesser, Thomas, New German Cinema: A History, New Brunswick: Rutgers University Press/ Londen: BFI, Macmillan, 1989.
-
Knight, Julia, New German Cinema: The Image of a Generation, London: Wallflower Press, 2004.
