Featured Image and Page Header Image: Collection Eye Filmmuseum, Amsterdam.
Een dissonante stadssymfonie
À PROPOS DE NICE heeft als ondertitel POINT DE VUE DOCUMENTÉE, de film geeft een combinatie van documentaire elementen en avant-garde technieken. À PROPOS DE NICE is te kenschetsen als een korte stadssymfonie, waarin een lichte dissonante ondertoon doorklinkt.
De film toont eerst candid camera beelden van de zeeboulevard van Nice, de filmtoeschouwer is als het ware een flâneur op de strandpromenade van de luxe badplaats. We kunnen zorgeloos mensen kijken en een impressie krijgen van hun kledingmode. Het carnaval is een groot feest in Nice, met een uitbundige optocht.
De mild spottende observerende blik verandert echter: de camera wandelt ook door de volkswijken en daar heerst barre armoede, vlak achter de straten van de welvaart. Een jongetje met een mismaakt gezicht kijkt onderzoekend in de camera, het vuilnis hoopt zich op in de goot.
Daarna barst het carnaval los: de optocht van reuzen, de rijtuigparade waarbij men elkaar bekogeld met bloemen. Maar ook: een vrouw loopt over een begraafplaats, de camera tuimelt bijna in een openstaand familiegraf. De slotbeelden tonen schoorstenen.
À PROPOS DE NICE is eventueel ook te beschouwen als een filmisch traktaat over het onrecht van de standenmaatschappij. Met behulp van de Russische cameraman Boris Kaufman (de jongste broer van Vertov) toont Jean Vigo een scherpe satire op het gedrag en de gewoontes van de bourgeoisie: op diverse wijze geeft hij een spottend beeld van hun uiterlijk vertoon en hun welgesteldheid, luierend op het terras of in strandstoelen. De volkswijken beziet hij met meer mededogen. De carnavalsoptocht is op te vatten als een teken van de ideale anarchie.
Aan de andere kant: de film heeft geen strakke lijn, er is geen eenduidige tegenstelling. Is er sprake van een aanklacht tegen dit contrast tussen rijk en arm? Is er een impliciete betekenis door de keuze van montage, kadrering en het gebruik van slow motion? Een vrolijk dansje door een groepje uitgelaten vrouwen bijvoorbeeld krijgt een schrille ondertoon doordat Vigo deze vrouwen van een laag camerastandpunt registreert en de beelden herhaalt en vertraagt, hij maakt de camera (en de toeschouwer) tot een voyeur.
De Portugese grootmeester Manoel De Oliveira maakte een hommage: Nice,à propos de Jean Vigo (1984, 10 min). In 1995 volgde de hommage A propos de Nice, la suite (1995).
Regisseur Jean Vigo was bij de produktie van À PROPOS DE NICE 25 jaar. Hij stierf kort daarna in 1934 op jonge leeftijd aan tbc. Hij behoort tot de meesters van de cinema vanwege zijn twee speelfilms: ZÉRO DE CONDUITE (1933) en L’ATALANTE (1934).
Cameraman Boris Kaufman was 33 jaar bij het maken van À PROPOS DE NICE, hij had ervaring als cameraman bij de films van zijn broer Dziga Vertov en had ook enkele films zelf geregisseerd (o.a. VESNOI). In de jaren vijftig maakte furore als cameraman in Hollywood (onder andere ON THE WATERFRONT), hij stierf in 1980.
A PROPOS DE NICE. Frankrijk, 1930, 25 min, zw/w, 35mm. Regie: Jean Vigo. Camera: Boris Kaufman
Vertoningen
Onderdeel van de Rotterdam Film Course 2005/2006, in het programmablok surrealistische films. De gerestaureerde kopie van À propos de Nicewerd vertoond, de firma Gaumont had opdracht gegeven aan Marc Perrone voor een score. Deze versie is ook beschikbaar op de DVD Jean Vigo intégrale. En op YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=EHjgJY6OgIA&feature=related.
24 februari 2006, onderdeel van het programma: “De dingen in avant-gardistisch perspectief”. Muzikale begeleiding door Wim van Tuyl (piano), Rotterdam, Lantaren/Venster (herhaling in Filmhuis Den Haag, maandag 20 maart 2006, eerder gepresenteerd op de Filmmuseum Biënnale april 2003, onder de titel Docs meet avant-garde- 35mm gedichten, samengesteld door K. Schippers).
“Jean Vigo was 25 jaar toen hij zijn experimenteel stadsportret maakte. Jonge filmmakers die de grenzen van hun kunstvorm verkennen, dat is altijd interessant! Rondom 1930 was Jean Vigo niet de enige. In het programma van “De dingen in avant-gardistisch perspectief” werden vier jonge Europese talenten gepresenteerd, maar dan wel vernieuwers van ongeveer tachtig jaar geleden. De jongelui zijn zich indertijd te buiten gegaan aan een vrije improvisatie met de mogelijkheden van camera en montage. We leren via hun blik opnieuw te kijken naar dingen en mensen, puur genieten van beweging, grappige voorvallen en visuele vondsten. De vier films zijn: Faits divers (Claude Autant Lara, 1923), À propos de Nice (Jean Vigo, 1930), Vormittagsspuk (Hans Richter, 1926) en Hoogstraat (Andor von Barsy, 1928). Het is een compilatieprogramma met hoogtepunten uit de internationale stroming van de poëtische montagekunst.”
Presentatie op festival Il Cinema Ritrovato, Bologna 1990: begeleiding door studentenorkest (Laboratorio Musica Immagine), kopie van Filmmuseum, aangevuld met Filmmuseum München.
Muziekgebouw aan ‘t IJ , 21 april 2011: Het Nieuw Ensemble begeleidt live Jean Vigo’s film À propos de Nice, een sociale satire uit 1930 met surrealistische beelden. Componist François Paris voorzag de film van muziek. Het Nieuw Ensemble speelt ook de première van twee nieuwe stukken waarmee componist Tristan Murail zijn Portulan Cyclus uitbreidt.
Bronnen rondom Jean Vigo
-
http://www.criterion.com/current/posts/1975-a-propos-de-jean-and-boris
-
http://www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/vigo.html
http://www.frenchfilms.topcities.com/nf_A_propos_de_Nice_rev.html
http://raforum.apinc.org/article.php3?id_article=2430
Brenez, Nicole, ‘À propos de Nice and the Extremely Necessary, Permanent Invention of the Cinematic Pamphlet’, in: Rouge 7 (2005)’ URL:http://www.rouge.com.au/7/propos_de_nice.html
Hodson, Bruce, ‘Surrealist Documentary: Reviewing the Real’, in: Senses of Cinema, URL: http://www.sensesofcinema.com/contents/05/37/surrealist_documentary.html
-
Kaufman, Boris,’A Propos de Nice’, in Cine club (feb 1949), translated and reprinted in: Macdonald, Kevin & Mark Cousins (eds) Imagining Realities: The Faber Book of Documentary, London: Faber & Faber, 1996, pp 81-84.
-
Kelman, Ken, ‘The Films of Jean Vigo: A Life – A Propos de Nice’, in: Sitney, P.A. (ed) The Essential Cinema: Essays on the films in the collection of Anthology Film Archives, New York, 1975, pp 134-140.
-
Liebman, Stuart, “Jean Vigo’sA Propos de Nice: A Surrealist City Symphony” in: Millenium Film Journal vol 1, nr 1 (winter 1977/’78) pp 12-20.
-
Vigo, Jean, Oeuvre de cinema. Films, scenario’s, projets de film, textes sur le cinéma, Paris : L’Herminier / La Cinémathèque Française, 1985.
-
Vigo, Jean, Towards a Social Cinema, URL: http://www.sabzian.be/article/jean-vigo-toward-a-social-cinema
-
The Complete Vigo, Farncombe: Lorrimer, 1983.
-
Dudley Andrew, “À propos de Nice”, in: International Dictionary of Film and Filmmakers, St. James Press, 2000. Geciteerd in catalogus Pordenone festival 2007 URL http://www.cinetecadelfriuli.org/gcm/edizione2007/edizione2007_frameset.html
